Jan Cudzik, Muhammed Aydoğan, Barkın Emirhan Güler | Politechnika Gdańska, Poland; Dokuz Eylül University, Turkish

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8162-2447 https://orcid.org/0000-0002-3111-8242 https://orcid.org/0009-0001-8988-9322
Level of detail categorization for the application in urban design.

Urban planning and urban design involve complex processes that require detailed information about the visual information of a place at various scales. Different graphic tools, such as game engines, are evolving to use urban representation fields. The concept of "level of detail" (LOD) has been used to categorize the level of detail in AEC applications such as BIM and GML for urban representation models. However, there is a need to distinguish between different LOD concepts commonly used in various fields, as these terms have different interpretations and implications. This article presents a novel approach to re-categorizing the level of detail concept in AEC applications, led by the traditional use of LOD and in parallel with urban planning scales. From an urbanist perspective, a four-stage LOD classification framework has been studied: LOD 1000 for urban and neighbourhood scales, LOD 2000 for the plaza and square scales, LOD 3000 for architectural and street scales, and LOD 4000 for protected and private areas.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.A-01
Keywords: urban representations, Level of Detail (LoD), Level of Development (LOD), Urban de sign, urban planning, Optimization, visual information, AEC.

Agata A. Gawlak, Aleksandra Kupsik | Poznan University of Technology, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6234-7953
The use of research methods (user-experience) in the interior design on the on the example of research on the functional and spatial needs of future users.

The subject of the research undertaken is the use of available research methods in interior design, with particular emphasis on the user experience method. The purpose of the study is to demon strate the validity of conducting pre-design participatory research, focused on the functionality and efficiency and desirability of the designed solutions. The study used a survey method, involving two groups of respondents: legal professionals and their administrative services, and target law firm employees. The survey was designed to formulate conclusions about the negative and positive factors affecting the comfort of doing work, to define the expectations of employees related to func tional, stylistic and aesthetic solutions.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.B-01
Keywords: user experience, interior design, architecture, service interiors.

Wykorzystanie metod badawczych (user-experience) w projektowaniu architektonicznym wnętrz usługowych na przykładzie badania potrzeb funkcjonalno przestrzennych przyszłych użytkowników.

Tematem podjętych badań jest wykorzystanie dostępnych metod badawczych w projektowaniu architektonicznym wnętrz, ze szczególnym uwzględnieniem metody user experience. Celem bada nia jest wykazanie zasadności prowadzenia przedprojektowych badań partycypacyjnych, ukierun kowanych na funkcjonalność i sprawność oraz celowość projektowanych rozwiązań. W badaniu wykorzystano metodę sondażową. Badanie zaprojektowano w sposób pozwalający na sformuło wanie wniosków dotyczących negatywnych i pozytywnych czynników wpływających na komfort wykonywania pracy, na zdefiniowanie oczekiwań pracowników związanych z rozwiązaniami funk cjonalnymi, stylistycznymi oraz estetycznymi.

Słowa kluczowe: user experience, projektowanie wnętrz, architektura, wnętrza usługowe.

Piotr Gradziński | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5713-2309
Ecological minimization and control of energy and matter consumption on the example of a single-family house.

The article pertains to two elements in the architecture of a single-family house that impact the ecosystem: the use of building materials and energy consumption. The issue is considered within the framework of analyzing material and energy changes affecting the natural environment. In the research, various methods were employed, including the concept of the 'shade mechanism' as a limit for the ecological footprint, as well as the Life Cycle Assessment (LCA) method. Three types of solutions were examined: the materials used in the building structure and their energy demands. The research results presented were analyzed with regard to the relationship between building materials, energy consumption, and their negative emissions (potential greenhouse effect). The objectives of the analyses were determined with regard to the changing climate and the possibili ties of controlling pollutant emissions, taking into account the ability to minimize and control the adverse environmental impact as well as its enhancement and regeneration in the architectural design process.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.B-02
Keywords: architecture, LCA, Bubbles, matter, sustainable, control.

Ekologiczna minimalizacja i kontrola konsumpcji energii i materii na przykładzie domu jednorodzinnego.

Artykuł dotyczy dwóch elementów w architekturze domu jednorodzinnego oddziałujących na eko system: wykorzystanych materiałów budowlanych oraz zapotrzebowania energetycznego. Problem rozważany jest w kategorii analizy zmian materiałowych i energetycznych wpływających na przyro dę. W badaniach posłużono się m.in. ideą ‘mechanizmu klosza’, jako limitu śladu ekologicznego oraz metodą LCA. Zbadano trzy typy rozwiązań: użytych materiałów w strukturze budynku oraz ich zapotrzebowania energetycznego. Przedstawione wyniki badań przeanalizowano względem relacji wpływu materiałów budowlanych, konsumpcji energii i ich negatywnych emisji (potencjalnego two rzenia efektu cieplarnianego). Cel analiz określono ze względu na zmieniający się klimat a możli wości kontroli emisji zanieczyszczeń uwzględniając możliwości minimalizacji i kontroli negatywne go wpływu na środowisko przyrodnicze, ale także jej poprawy i regeneracji w procesie projektowym architektury.

Słowa kluczowe: user experience, projektowanie wnętrz, architektura, wnętrza usługowe.

Milena Wiercińska | Bialystok University of Technology, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3354-9780
Relationship of form and structure in Santiago Calatrava’s pylon Bridges.

One of the most common bridge solutions is suspended structures, among which the work of San tiago Calatrava stands out. The article analyzes the realized asymmetric pylon bridges designed by the architect, with cables on diagonal supports. The research aims to evaluate the pylons in terms of the relationship between the obtained architectural form and the proportions of the diagrams of the main forces. Compliance of the obtained forms with intuitive methods of preliminary design of the structure by architects was examined. The article can be a starting material for interdisciplinary research on optimizing the amount of material.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.B-03
Keywords: form finding, preliminary design of the structure, material optimization.

Relacja formy i konstrukcji w mostach pylonowych Santiago Calatravy.

Jedno z najbardziej powszechnych rozwiązań mostowych stanowią konstrukcje podwieszane, wśród których wyróżnia się twórczość Santiago Calatravy. W artykule przeanalizowano zrealizo wane asymetryczne mosty pylonowe projektu architekta, które wykorzystują podwieszenie traktów komunikacyjnych na odchylonych od pionu wspornikach. Cel badań stanowi ocena pylonów pod względem związku otrzymanej formy architektonicznej z proporcjami wykresów głównych sił, w nich występujących. Zbadano zgodność otrzymanych form z intuicyjnymi metodami projektowa nia wstępnego konstrukcji przez architektów. Pod uwagę wzięto kształty pylonów w kontekście oszczędności materiału. Artykuł może być materiałem wyjściowym do interdyscyplinarnych badań nad optymalizacją ilości zużytego materiału, łączących pracę architekta i konstruktora.

Słowa kluczowe: optymalizacja materiału, poszukiwanie formy, projektowanie wstępne konstrukcji.

Tomasz Sachanowicz | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0640-1334
How and why contemporary architects work on physical models.

This paper is taking up a subject of professional, creative work of architects with physical models. It is looking at why and how some of world renowned architects are using models in their everyday practice. First part is a review of methods of working with models of: Peter Zumthor, Christian Kerez, Kazuyo Sejima and Ryue Nishizawa (SANAA), Bijoy Jain and Anne Holtrop. Second part is focusing on finding similarities and differences in the various uses of models by different architects and listing the advantages of working on physical models. Conclusions summarise the whole paper.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.B-04
Keywords: architectural model; architectural design; architectural design methods; creativity; mock up.

Jak i dlaczego współcześni architekci pracują na modelach fizycznych.

Niniejszy artykuł podejmuje temat profesjonalnej, kreatywnej pracy architektów na modelach fizycz nych. Odpowiada na pytania dlaczego i w jaki sposób wybrani światowej sławy architekci wykorzy stują modele w swojej codziennej praktyce. Pierwsza część to przegląd metod pracy na modelach architektów takich jak: Peter Zumthor, Christian Kerez, Kazuyo Sejima i Ryue Nishizawa (SANAA), Bijoy Jain i Anne Holtrop. Druga część koncentruje się na znalezieniu podobieństw i różnic w zasto sowaniach modeli przez różnych architektów oraz wymienieniu zalet pracy na modelach fizycznych. Wnioski podsumowują cały artykuł.

Słowa kluczowe: modele architektoniczne, projektowanie architektoniczne, metody projektowania architektonicznego, kreatywność, makieta 1:1.

Bartosz Czarnecki, Krystyna Januszkiewicz | Białystok University of Technology, Poland; West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8432-0471 https://orcid.org/0000-0001-6880-0862
Some notes of the development processes at suburban zones in Poland.

The article investigates the ongoing urbanization processes at suburban zone's in Poland. Due to the weak spatial planning system and the lack of legal restrictions inhibiting the expansion of ur banized areas only in the last 15 years their surface per capita in Poland has increased by approx. 20% (according to the Central Statistical Office of Poland). The spatial policy of polish cities needs to cope with the process of excessive dispersion of development. According to the strong position of private properties owners in Poland, there can be seen the weakness of urban planning, which in fact is unable to use well known planning tools, like re-parceling or other types of urban planning regulations. The paper shows characterization of urbanization processes on examples of few Polish cities.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.C-01
Keywords: spatial planning system; suburban zones; suburbanization; urban planning tools.

Kilka uwag odnośnie procesów rozwoju stref podmiejskich w Polsce.

Artykuł śledzi zachodzące procesy urbanizacyjne w strefach podmiejskich w Polsce. Ze względu na słaby system planowania przestrzennego i brak ograniczeń prawnych hamujących ekspansję obszarów zurbanizowanych tylko w ciągu ostatnich 15 lat ich powierzchnia na mieszkańca w Pol sce wzrosła o ok. 20% (GUS). Polityka przestrzenna polskich miast musi sprostać procesowi nad miernego rozproszenia zabudowy. W związku z silną pozycją właścicieli prywatnych nieruchomości w Polsce widać słabość urbanistyki, która w rzeczywistości nie potrafi wykorzystać dobrze znanych narzędzi planistycznych, takich jak scalanie czy innego rodzaju regulacje urbanistyczne. Artykuł przedstawia charakterystykę procesów urbanizacyjnych na przykładzie kilku polskich miast.

Słowa kluczowe: system planowania przestrzennego; strefy podmiejskie; suburbanizacja; narzę dzia planowania przestrzennego.

Szymon Pelczar | Valorem Energies, Poland

ORCID: https://orcid.org/0009-0004-8834-6440
General plan and local spacial development plan in the light of the amanded to the polish act on planning and spatial development.

This article focuses on the amendments to the Act on Spatial Planning and Development intro duced by the amendment of this normative act. The features of the new planning document, which will be a general plan, were indicated, while defining the scope of its regulation. The role of the local spatial development plan resulting from the amendment to the Act and the space regulated by this act of local law were also presented. Changes concerning the decision on setting development conditions were also indicated and transitional provisions were outlined.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.C-02
Keywords: general plan; local plan; planning procedure; spatial planning.

Plan ogólny i miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w świetle nowelizacji polskiej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Niniejszy artykuł skupia się na zmianach w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzen nych wprowadzonych przez nowelizację tego aktu normatywnego. Wskazano cechy nowego do kumentu planistycznego, jakim będzie plan ogólny określając jednocześnie zakres jego regulacji. Przedstawiona została także rola miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wynikają ca z nowelizacji ustawy oraz przestrzeń regulowana przez ten akt prawa lokalnego. Wskazano także zmiany dotyczące decyzji o ustaleniu warunków zabudowy i nakreślono przepisy przejścio we.

Słowa kluczowe: plan miejscowy; plan ogólny; planowanie przestrzenne; procedura planistyczna.

Joanna Pluto-Kossakowska, Marika Cuprjak | Warsaw University of Technology, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6533-1332 https://orcid.org/0000-0002-5759-9208
Indicators method of aesthetics analysis using spatial datasets.

The research aimed to propose and test a methodology for evaluating spatial aesthetics using a grid of basic fields and comparing them with indicators related to the administrative borders of municipal ities. The indicators used in such analysis refer to attributes of the landscape that enable the assess ment of its structure and components. This paper proposes a methodology for calculating selected indicators based on available spatial datasets. A mathematical formula was adapted or prepared for each indicator to determine its value using different datasets, including vector databases or raster files. The analyses of space order allowed presenting the spatial distribution in the form of maps and the possibility of adjusting the relevance of individual criteria, weights, and profiles.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.C-03
Keywords: spatial order, attractiveness, landscape, spatial data, multicriteria evaluation.

Metoda wskaźnikowa analizy estetyki z wykorzystaniem zbiorów danych przestrzennych.

Badania miały na celu zaproponowanie i przetestowanie metodologii oceny estetyki przestrzennej przy użyciu siatki pól podstawowych i porównanie ich ze wskaźnikami związanymi z granicami ad ministracyjnymi gmin. Wskaźniki wykorzystywane w takiej analizie odnoszą się do atrybutów krajo brazu, które umożliwiają ocenę jego struktury i komponentów. W artykule zaproponowano metodo logię obliczania wybranych wskaźników w oparciu o dostępne zbiory danych przestrzennych. Dla każdego wskaźnika zaadaptowano lub przygotowano formułę matematyczną określającą jego war tość z wykorzystaniem różnych zbiorów danych, w tym wektorowych baz danych lub plików rastro wych. Analizy ładu przestrzennego pozwoliły na przedstawienie rozkładu przestrzennego w postaci map oraz możliwość dostosowania istotności poszczególnych kryteriów, wag i profili.

Słowa kluczowe: ład przestrzenny, atrakcyjność, krajobraz, dane przestrzenne, analiza wielokryte rialna.

Anna Stefańska, Agnieszka Chudzińska | Warsaw University of Life Sciences, Poland; Warsaw University of Technology, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5070-3877 https://orcid.org/0000-0001-9765-4825
Qualitative assessment of selected factors of positive development of public urban spaces.

Public spaces serve as central hubs of urban life, a role that becomes even more significant follow ing a period of enforced social isolation. This article identifies the elements responsible for shaping aesthetically pleasing and captivating urban environments that attract people. A comprehensive literature review was conducted to explore what makes a beautiful and funcinal urban space. This review led to the identification of a core set of pivotal traits characterizing a well-designed urban space. Subsequently, these identified good urban space features were juxtaposed with the out comes of the 2022 competition for the finest public space in Poland, organized by the Polish Asso ciation of Town Planners. This methodology facilitates an assessment of the impact of the chosen aspects and provides a fresh outlook on creating a positive ambience in public areas throughout Poland.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.C-04
Keywords: City Development, Urban Competition, Urban Environment, Urban Spaces.

Ocena jakościowa wybranych czynników pozytywnego rozwoju przestrzeni publicznych.

Przestrzenie publiczne stanowią centralne punkty życia w miastach, a ta rola nabiera szczególnego znaczenia po okresie przymusowej izolacji społecznej. Niniejszy artykuł podejmuje próbę zidentyfi kowania czynników, które przyczyniają się do kształtowania pięknych i atrakcyjnych środowisk miejskich, mających zdolność przyciągania ludzi. W celu zbadania tego, co tworzy piękną i funk cjonalną przestrzeń miejską, dokonano przeglądu literatury, na podstawie którego wyłoniono ze staw kluczowych cech charakteryzujących dobrą przestrzeń miejską. Następnie te cechy zostały skonfrontowane z wynikami konkursu na najlepszą przestrzeń publiczną w Polsce, zorganizowa nego przez Polskie Stowarzyszenie Urbanistów w 2022 roku. Metoda ta pozwala na ocenę wpływu wybranych aspektów i przedstawia nową perspektywę generowania dobrej atmosfery w przestrze niach publicznych w Polsce.

Słowa kluczowe: Rozwój miast, konkursy urbanistyczne, przestrzenie publiczne, środowisko miejskie.

Urszula Forczek-Brataniec | Politechnika Krakowska, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1600-4332
Landscape visibility research at the faculty of architecture of the Krakow University of technology and its reflection in the landscape architects education.

Visual analysis is one of the basic design tools of a landscape architect. Subsequent advancement in the computer technology provides new opportunities to develop one’s approach to design. At the Cracow School of Landscape Architecture the visual analysis has been evolving alongside other landscape studies. The aim of the article was to examine whether the experience and development of scientific methods is reflected in education. As a result of the analysis of the method of education It was shown that students are successively introduced to the problems of using and applying visu al analyses starting from the least challenging view sections to testing the latest research, such as the degree of visibility or specialized fractal panorama analyses. This approach is used not only in the field of design work, but it is also highly regarded in cooperation with the professional environ ment, such as national parks or landscape park boards.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.D-01
Keywords: visual analysis, visual assessment, visual landscape, landscape architects education.

Badania widokowe krajobrazu na wydziale architektury Politechniki Krakowskiej i ich odzwierciedlenie w edukacji architektów krajobrazu.

Analiza widokowa jest jednym z podstawowych narzędzi projektowych architekta krajobrazu. Ko lejne zdobycze techniki komputerowej dostarczają nowych możliwości pozwalających rozbudować metody pracy. W Krakowskiej Szkole Architektury Krajobrazu metody badań ekspozycji rozwijane są równolegle do innych badań nad krajobrazem. Celem artykułu było przebadanie czy doświad czenie i rozwój metod przez naukowców znajduje odzwierciedlenie w edukacji. W wyniku analizy sposobu kształcenia wykazano, że studenci sukcesywnie wprowadzani są w problemy wykorzy stania i stosowania analiz widokowych. Od najprostszych przekrojów, po testowanie wyników naj nowszych badań, takie jak współczynnik widoczności czy specjalistyczne fraktalne analizy pano ram. Podejście to wykorzystywane jest nie tylko w zakresie prac projektowych ale doceniane jest podczas współpracy z instytucjami takimi jak parki narodowe czy zarządy parków krajobrazowych.

Słowa kluczowe: analiza widokowa, ocena oddziaływania widokowego, krajobraz widziany, edukacja architektów krajobrazu.

Paweł Nowak | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3526-1062
Implementing blue-green infrastructure in the urban landscape based on selected of european and cities and around the world.

This paper presents and compares the methods of implementing and promoting Blue-Green Infra structure in the urban landscape of European cities and around the world. Selected areas are lo cated in the centre of cities such as: Kronsberg in Hanover, Germany; Bishan-Ang Mo Kio Park, Singapore; green roofs and green streets in Portland, USA; Copenhagen, Denmark; and Mumbai, India. The paper also cites more modest examples of the implementation of Blue-Green Infrastruc ture in Polish cities such as Wrocław, Szczecin, Kraków and Gdańsk. Amidst the diversity of climatic zones in which the public spaces in question are located, in the context of a strong need for sustainability, these areas share a common problem of climate change.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.D-02
Keywords: Blue-Green Infrastructure, urban space, nature conservation, landscape.

Wdrażanie do krajobrazu miejskiego błękitno zielonej infrastruktury na wybranych przykładach miast europejskich i na świecie.

W artykule przedstawiono i porównano sposób wdrażania, promowania błękitno zielonej infrastruk tury w krajobrazie miejskim na przykładzie miast europejskich i na świecie. Wybrane obszary zlo kalizowane są w centrum miast, takich jak: Hanower-Kronsberg - Niemcy, Bishan-Ang Mo Kio Park - Singapur, ekologiczne dachy i zielone ulice - Portland, Stany Zjednoczone, Kopenhaga - Dania oraz Mumbaj - Indie. Artykuł przywołuje również skromniejsze przykłady wdrażania błękitno zielo nej infrastruktury w polskich miastach, takich jak: Wrocław, Szczecin i Kraków oraz Gdańsk. Pośród różnorodności stref klimatycznych w jakich zlokalizowane są omawiane przestrzenie pu bliczne, w kontekście silnej potrzeby zrównoważonego rozwoju, łączy te obszary wspólny problem związany ze zmianami klimatu.

Słowa kluczowe: błękitno zielona infrastruktura, przestrzeń miejska, ochrona przyrody, krajobraz.

Joanna Arlet | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5476-1698
The influence of the reformation on the design and furnishing of new castle chapels, lutheran churches, and the adaptation of catholic sacred buildings in the Duchy of Pomerania.

The sacred architecture underwent transformations following the conversion of the Duchy of Pom erania to Protestantism in 1534. The scope and direction of changes in the forms of churches and Protestant chapels, as well as key elements of their furnishings, were the subjects of research and analysis. This encompassed structures constructed as Protestant places of worship, selected Goth ic churches adapted for the new rite, and timber-framed churches built with post-and-beam con struction techniques from 1534 until the end of the Griffin dynasty's rule. Due to sporadic altera tions in the forms and structures of these objects, particular attention was paid to their design and details, including altars, pulpits, and baptismal fonts.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.E-01
Keywords: Duchy of Pomerania, Protestantism, sacred architecture.

Wpływ reformacji na formę i wyposażenie nowych kaplic zamkowych, kościołów luterańskich i na adaptacje katolickich budowli sakralnych na terenie Księstwa Pomorskiego.

Architektura sakralna uległa przekształceniu po przejściu Księstwa Pomorskiego na protestantyzm w 1534 r. Tematem badań i analiz był zakres i kierunek zmian form kościołów i kaplic protestanc kich oraz kluczowych elementów wyposażenia. Objęto nimi obiekty wznoszone jako protestanckie, wybrane kościoły gotyckie przekształcone do nowego rytu i kościoły drewniane o konstrukcji ryglo wej wznoszone od 1534 do końca panowania dynastii Gryfitów. Ze względu na sporadyczne przekształcenia form i konstrukcji obiektów zwrócono uwagę na formę i detal: ołtarzy, ambon, chrzcielnic.

Słowa kluczowe: architektura sakralna, Księstwo Pomorskie, protestantyzm.

Małgorzata Bartnicka | Bialystok University of Technology, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0304-9366
Mrs. Schröder-Schräder, Gerrit Rietveld and their collaborative house in utrecht. The origins of the creation and the transformation of form and function of the building over the years.

The aim of this article is show how Truus Schröder-Schräder contributed to the spatial layout of the Rietveld-Schröder House, as well as to outline a series of changes the house underwent during its use. This study is based on the analysis of available literature and photographs documenting the interiors of the house starting from 1925. Based on the bibliography, the biographies, the history of Rietveld's acquaintance and meetings with Schröder, and Truus's preference for living in open spaces with access to light and sun, are discussed. Subsequently, the history of the creation of the Rietveld-Schröder house, the design process and the contribution of Truus to the creation of the spatial layout are presented.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.E-02
Keywords: Rietveld, Schröder-Schräder, Rietveld- Schröder House, De Stijl, collaborative design.

Pani Schröder-Schräder, Gerrit Rietveld i stworzony we współpracy dom w Utrechcie. Geneza powstania oraz przeobrażenia formy i funkcji budynku na przestrzeni lat.

Celem artykułu jest ukazanie wkładu Truus Schröder-Schräder w układ przestrzenny domu znane go jako Dom Rietvelda-Schröder, a także przedstawienie cyklu zmian jakim ulegał dom w trakcie użytkowania. Jako metodę przyjęto analizę dostępnej literatury oraz fotografii dokumentujących wnętrza domu począwszy od 1925 roku. Na podstawie dostępnej bibliografii przedstawiono życio rysy, historię znajomości i spotkań Rietvelda z Schröder oraz genezę upodobań Truus do miesz kania w otwartej przestrzeni, na piętrze z dostępem do światła i słońca. Następnie przedstawiona została historia powstania domu Rietvelda-Schröder, procesu projektowego a także wkładu Truus w powstanie jego układu przestrzennego.

Słowa kluczowe: Rietveld, Schröder-Schräder, dom Rietvelda-Schroder, De Stijl, partycypacja.

Elżbieta Czekiel-Świtalska, Alicja Świtalska | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4423-033X https://orcid.org/0000-0002-0790-2563
Evolution of a pre-war single-family house in Szczecin: architecture, history and metamorphosis.

The article presents the architectural metamorphosis and changes in land management within the context of single-family housing, with a focus on the twin building structure in the Pogodno neigh borhood of Szczecin. The analysis encompasses the evolution of spatial layout and its adaptation to the needs of successive generations of residents. Consideration is given to alterations in the utilization of adjacent spaces, in the context of overarching architectural trends and lifestyles. The study aims to unveil the history of the property, as well as the architectural transformations and land management developments.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.E-03
Keywords: detached buildings, Pogodno, single-family housing, Szczecin, transformation, twin building structures, villa district.

Ewolucja przedwojennego domu jednorodzinnego w Szczecinie: architektura, historia i metamorfoza.

Artykuł przedstawia metamorfozę architektoniczną i zmiany w zagospodarowaniu działki w kontek ście zabudowy jednorodzinnej, skupiając się na bryle budynku w zabudowie bliźniaczej na osiedlu Pogodno w Szczecinie. Analiza obejmuje ewolucję układu przestrzennego oraz jego dostosowanie do potrzeb kolejnych pokoleń mieszkańców. Rozważane są zmiany w zagospodarowaniu przyle głej przestrzeni, w kontekście ogólnych trendów architektury i stylów życia. Badanie ma na celu pokazanie historii obiektu i przekształceń architektonicznych oraz zagospodarowania terenu.

Słowa kluczowe: dzielnica willowa, budynki wolnostojące, Pogodno, przekształcenia, Szczecin, zabudowa bliźniacza, zabudowa jednorodzinna.

Radosław Gaziński, Olga Gazińska, Klara Czyńska | Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historyczny, Poland; West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6734-9309 https://orcid.org/0000-0003-1491-3073 https://orcid.org/0000-0003-3855-6736
Analysis of the spatial-historical development of selected cittaslow cities in Poland.

The article presents a historical analysis of 29 Polish cities. They belong to the cittaslow network, which was launched in 1999 in Italy. The idea brings together cities that want to resist the process es of globalization by supporting cultural diversity, protecting the natural environment, promoting traditional local products and striving to improve the quality of life. The article examines the past of cities in terms of the development of spatial structures and conditions of economic development. The main goal was to find common features of the spatial structures of the studied urban centers. As a result of the research, a common development path was found for most cities belonging to the Cittaslow network in Poland, from their foundation to the present day.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.E-04
Keywords: history of cittaslow cities in Poland, spatial development of cities, historical analysis of spatial structures.

Analiza rozwoju przestrzenno-historycznego wybranych miast sieci cittaslow w Polsce.

Artykuł prezentuje analizę historyczną 29 polskich miast. Należą one do sieci cittaslow, która zosta ła zainicjowana w 1999 roku we Włoszech. Idea zrzesza miasta, które chcą oprzeć się procesom globalizacji poprzez popieranie różnorodności kulturalnej, ochronę środowiska naturalnego, pro mocję tradycyjnych lokalnych produktów oraz dążenie do poprawy jakości życia. W artykule zba dano przeszłość wybranych miast pod kątem rozwoju układów przestrzennych i warunków rozwoju ekonomicznego. Głównym celem było znalezienie wspólnych cech układów przestrzennych bada nych ośrodków miejskich. W efekcie badań stwierdzono wspólną ścieżkę rozwojową większości miast należących do sieci cittaslow w Polsce od ich powstania po czasy współczesne.

Słowa kluczowe: historia miast cittaslow w Polsce, rozwój przestrzenny miast, analiza historyczna układów przestrzennych.

Jan Kurek | Professor emeritus of the Cracow University of Technology, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0853-5312
Troyes – the wooden beauty of the sixteenth century.

Troyes – a city on the Seine – was an important point on the pilgrimage route to Santiago de Com postela in the Middle Ages and was consumed by fire several times. However, the city was rebuilt – both in stone and in the more cost- and material-efficient so-called half-timber technology. Many of these houses still survive today, forming, as in Reims, the valuable historical and architectural her itage of Champagne, another important city in the region, and as in Rouen in Normandy. History has thankfully spared many of the half-timbered (colombage) houses of Troyes. Today, they are of particular concern to conservators, who work to help save them and adapt them to modern needs.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.E-05
Keywords: half-timbered houses, monument conservation, Troyes.

Troyes – drewniane piękno XVI wieku.

Troyes – miasto nad Sekwaną – w średniowieczu ważny punkt na pielgrzymkowym szlaku do San tiago de Compostela, kilka razy płonęło. Miasto jednak odbudowano – tak w kamieniu jak i w osz czędniejszej kosztowo i materiałowo technologii tzw. muru pruskiego. Wiele z tych domów prze trwało do dziś, będąc podobnie jak w Reims, cennym historycznym – architektonicznym dziedzic twem Szampanii, innym ważnym mieście regionu oraz w Rouen w Normandii. Przemiany dziejowe oszczędziły wiele szachulcowych (colombage) domów Troyes. Dziś są one przedmiotem szczegól nej troski konserwatorów zabytków, pomagających w ich ratowaniu i adaptacji do współczesnych potrzeb.

Słowa kluczowe: Troyes, domy szachulcowe, konserwacja zabytków.

Jerzy Silberring | Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4362-8362
Architectural motifs in paintings; selected topics.

Both architecture and painting belong to the arts, and additionally they cross talk with each other. The architectural object itself, such as buildings or constructions, is often an independent work of art. Peter. It is worth quoting here a statement by Waldemar Januszczak "Where in these men tioned works by Bernini does architecture end and art begin? Or is it the other way around?" (Ja nuszczak W). The research in the present work has been focused in particular on a cross-sectional view of the links between architectural motifs and paintings, combined with the creation of perspec tive, also with the aid of a camera obscura. The subject matter discussed in this article is extremely extensive, because almost every artist, and we are talking only about these great masters, has in his dossier works showing architectural ele ments, even in the background. This minireview, by necessity, includes only selected works that are an individual choice of the author.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.E-06
Keywords: architecture, integration, painting.

Motywy architektoniczne w malarstwie; wybrane zagadnienia.

Zarówno architektura, jak i malarstwo są sztuką, a dodatkowo wzajemnie się przenikają. Sam obiekt architektoniczny, jak np. budynek lub konstrukcja, jest często samodzielnym dziełem sztuki. Warto w tym miejscu przytoczyć wypowiedź Waldemara Januszczaka „Gdzie we wspomnianych pracach Berniniego kończy się architektura, a zaczyna sztuka? A może jest na odwrót?” (Janusz czak W). Badania będące przedmiotem niniejszego opracowania, skupiły się w szczególności na przekrojowym spojrzeniu na powiązania motywów architektonicznych i malarstwa, w połączeniu z tworzeniem perspektywy, m.in. z zastosowaniem camera obscura. Tematyka poruszana w tym artykule jest niezwykle obszerna, ponieważ niemal każdy artysta, a mówimy tylko o tych wielkich mistrzach, ma w swoim dossier prace ukazujące elementy architek toniczne, chociażby w tle.

Słowa kluczowe: architektura, malarstwo, perspektywa, camera obscura, integracja.

Agata Bonenberg, Barbara Linowiecka | Poznan University of Technology, Poland

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1618-4417 https://orcid.org/0000-0003-0896-3971
Accessibility of spaces for learning – learning about accessibility.

The purpose of the presented research is to identify problems with the orientation and accessibility of the fragment of the "Warta" Campus at Poznan University of Technology and the building of the Faculty of Architecture and the Faculty of Management Engineering (WAWIZ). The new, almost zero-energy building designed by Prof. Sławomir Rosolski meets ecological and pro-environmental requirements to the highest degree and combines them with the perfection of the building's archi tectural form. The scope of the ergonomic research conducted concerns access to the Warta Campus from the nearest public transportation stop, the route to the WAWIZ building running through the campus, and the first floor of the building. The scope of the research and accompany ing workshops also had an awareness-raising (socio-educational) character, ending with a discus sion, and were preceded by design classes, where methods were discussed. The results of the accessibility study allowed the identification of the four most significant measures to eliminate exist ing limitations. The research focused on architectural accessibility only.

DOI: 10.21005/pif.2023.55.F-01
Keywords: accessibility, ergonomics, education building, visual identification.

Dostępność przestrzeni nauki – nauka o dostępności.

Celem przedstawionych badań jest identyfikacja problemów z orientacją i dostępnością fragmentu Kampusu „Warta” Politechniki Poznańskiej oraz budynku Wydziału Architektury i Wydziału Inżynie rii Zarządzania (WAWIZ). Nowy, prawie zero energetyczny obiekt autorstwa Prof. Sławomira Ro solskiego spełnia w najwyższym stopniu wymagania ekologiczne i pro-środowiskowe oraz łączy je z doskonałością formy architektonicznej budynku. Zakres przeprowadzonych badań ergonomicz nych dotyczy dojścia do Kampusu Warta z najbliższego przystanku komunikacji miejskiej, drogi do budynku WAWIZ przebiegającej w kampusie oraz parteru budynku, w odniesieniu do dostępności architektonicznej. Zakres przeprowadzonych badań i towarzyszących warsztatów miał charakter uświadamiający (społeczno-edukacyjny) zakończony dyskusją, a poprzedziły je zajęcia projektowe, gdzie omówiono metody prowadzenia eksperymentu. Wyniki badań dostępności pozwoliły na iden tyfikację czterech najistotniejszych działań eliminujących istniejące utrudnienia.

Słowa kluczowe: dostępność, ergonomia, budynek edukacji, identyfikacja wizualna.