Przestrzeń i FORMa | pif48/2021

przestrzeń i FORMa | piF

Journal issues | Numery

Previous issues of the journal
Poprzednie numery

e-ISSN 2391-7725 | ISSN 1895-3247
e-mail: spaceandform@zut.edu.pl

Licencja: CC-BY

CiteFactor 2019/2020: 1.90

Informacja dla autorów

Etyka wydawnicza

Informacja dla recenzentów

---
Deklaracja dostępności

SPACE & FORM NO 48/2021

PRZESTRZEŃ I FORMA NR 48/2021

Full article
Cały artykuł
212

EDITOR | STOPKA REDAKCYJNA

Full article
Cały artykuł
229

TABLE OF CONTENTS | SPIS TREŚCI

ARCHITECTURE & CONSERVATION OF MONUMENTS | ARCHITEKTURA I KONSERWACJA ZABYTKÓW

Full article
Cały artykuł
352

Agata Bonenberg, Marco Lucchini (Politechnika Poznańska, Poland, Politecnico di Milano, Italy)

Domowe przestrzenie pracy zdalnej. Wpływ dystansu społecznego w trakcie covid-19 na aranżacje wnętrz mieszkalnych.

Pandemia Covid-19 zmusiła do przejścia w tryb pracy zdalnej rzesze pracowników. Czynności dotychczas wykonywane w przeznaczonych do tego biurach, zostały przeniesione do prywatnych przestrzeni indywidualnych domów, co wpłynęło na sposób, w jaki ludzie wykorzystują przestrzeń mieszkalną. Warunki życia i pracy uległy zmianie, a dotychczasowa równowaga między nimi – zaburzeniu. W niniejszej pracy autorzy przedstawiają badania zmian zachodzących w użytkowaniu przestrzeni mieszkalnej na podstawie ankiet skierowanych do respondentów w pięciu grupach wiekowych (do 25 lat, 26-35 lat, 36-50 lat, 51-65 lat, powyżej 65 lat), mieszkających lub uczących się w Mediolanie (Lombardia) i jego okolicach, na obszarach silnie dotkniętych przez Covid-19 w okresie od marca do maja 2020 roku. Uzyskane wyniki pozwoliły autorom na opracowanie zestawu wymogów dotyczących projektowania mieszkań, uwzględniając domową przestrzeń biurową. Badania doprowadziły do realizacji modelowego mieszkania.

Słowa kluczowe: architektura mieszkaniowa i projektowanie wnętrz, izolacja społeczna, lockdown, pandemia Covid19, rutyna pracy i nauki, kreatywność.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1618-4417 https://orcid.org/0000-0001-8051-3313
Home office spaces for smart work. Impact of covid-19 lockdown on arrangements of residential interiors.

The Covid-19 pandemic has encouraged a shift to smart-working both for companies as well as their employees. Work-related activities once performed in dedicated offices had to be moved to private spaces of individual homes, severely influencing how people use their residential space. Living and working conditions have been modified and the balance between them – interrupted. In this paper the authors present a study of the changes in the use of residential space based on questionnaires addressed to respondents in five age groups (up to 25, 26-35, 36-50, 51-65, more than 65), and living or studying in and around Milan (Lombardy), an area affected severely by Covid-19 between March and May 2020. The obtained questionnaire results have allowed the authors to create a set of apartment design requirements, which improve the performance of space. Research has led to a model-case study apartment.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.B-01
Keywords: residential architecture and interior design, social isolation, lockdown, Covid19 pandemic, working and studying routines, creativity.

Full article
Cały artykuł
361

Justyna Juroszek (Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach, Poland)

„Małe jest piękne” nowe tendencje projektowania architektury i wnętrz.

W artykule nakreślono, jak w ostatnich latach zmieniają się zapatrywania na architekturę mieszkaniową. Zrównoważony rozwój, ekologia, równowaga to modne ostatnio pojęcia, które znalazły odbicie także w architekturze. Przejawiły się one poprzez nowe podejście do projektowania przestrzeni życiowej. Zaczęto do niej podchodzić bardziej praktycznie, pomysłowo i kreatywnie. Początkowo w Stanach Zjednoczonych, a następnie w innych krajach zaczął się pojawiać nurt architektoniczny określany mianem Tiny Houses. Nawiązywał on do minimalizmu, oszczędności oraz antykonsumpcjonizmu. W Polsce taka tendencja projektowania jest jeszcze stosunkowo nowa, jednakże stanowi ona wyzwanie przyszłości w architekturze.

Słowa kluczowe: architektura, małe domy, ograniczenia przestrzenne, projektowanie.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7157-1180
“Small is beautiful” new trends in architecture and interior designs.

The article outlines how views on residential architecture have changed in recent years. Sustainable development, ecology and balance are recently trendy concepts that have also been reflected in architecture. They manifested themselves through a new approach to designing the living space. It began to be approached more practically, inventively and creatively. Initially in the United States, and then in other countries, the architectural trend known as Tiny Houses began to appear. It referred to minimalism, savings and anti-consumerism. In Poland, this designing trend is still relatively new, but it is a challenge for the future in architecture.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.B-02
Keywords: architecture, Tiny Houses, spatial restrictions, designing.

Full article
Cały artykuł
248

Jan Kurek (Krakowska Akademia im. A.F. Modrzewskiego, Poland)

Między tradycją a nowoczesnością – na przykładzie zespołu sakralnego w Krakowie – Nowej Hucie.

Budownictwo sakralne w Polsce w XX wieku cechuje duża różnorodność form – choć świat sacrum jest ze swej natury zachowawczy. Projektując kościół należy uwzględniać różne uwarunkowania. W sferze sztuki i architektury sakralnej należy racjonalnie czerpać ze skarbca nowego i starego. Po II wojnie światowej powstało w Polsce ponad 3,5 tys. nowych kościołów – w tej liczbie także kościół w Krakowie Nowej Hucie. Realizacja ta jest próbą godzenia form tradycyjnych z nowoczesnością oraz z zaleceniami II Soboru Watykańskiego.

Słowa kluczowe: architektura sakralna, Kraków – Nowa Huta, nowoczesność, tradycja.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0853-5312
Spanning tradition and modernity – some thougts prompted by the church buildings complex located in Kraków – Nowa Huta.

Sacred buildings in Poland in the 20th century are characterized by a great variety of forms – although the sacred world is by its nature conservative. Different conditions should be taken into account when designing a church. In the sphere of sacred art and architecture one should rationally draw from the treasury of the new and the old. After World War II over 3,500 new churches were built in Poland, including the church in Nowa Huta in Krakow. This realization is an attempt to reconcile traditional forms with modernity and with the recommendations of the Second Vatican Council.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.B-03
Keywords: sacred architecture, Kraków – Nowa Huta, modernity, tradition.

Full article
Cały artykuł
255

Rafał Lichołai (Rzeszów University of Technology, Poland)

Efektywność naturalnego oświetlenia budynków biurowych na przykładzie obiektu zlokalizowanego w Polsce.

Istotne z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju jest ograniczenie zapotrzebowania energii zarówno istniejących jak i projektowanych budynków. Wymagania dotyczące oświetlenia przestrzeni przeznaczonej do pracy precyzyjnie określają minimalne natężenie światła, jakie musi być zapewnione. Celem niniejszej pracy jest weryfikacja czy wybrane układy biurowe spełniają wymagania Polskiej Normy dotyczącej oświetlenia miejsc pracy bez konieczności stosowania sztucznych źródeł światła. W analizie wzięto pod uwagę standardowy czas pracy obiektów biurowych tj. od stycznia do grudnia w godzinach od 8 do 16. Interpretacja uzyskanych wyników umożliwiła wytypowanie układów, które wykazują najbardziej stabilną efektywność nasłonecznienia naturalnego.

Słowa kluczowe: architektura, nasłonecznienie, budynki biurowe, efektywność.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0904-7812
Efficiency of natural lighting in office buildings on the example of a building located in Poland.

It is important for sustainability to reduce the energy demand of both existing and planned buildings. The requirements for workspace lighting clearly define the minimum light intensity that must be provided. The aim of the study was to verify if the selected office layouts independently fulfill the requirements of the Polish Norm for lighting of workplaces without the use of artificial light sources. The analysis took into consideration standard working hours of office buildings, that is from January to December, from 8 a.m. to 4 p.m. Interpretation of the obtained data allowed to select the layouts that maintain the most stable efficiency of natural daylight.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.B-04
Keywords: architecture, insolation, office buildings, efficiency.

URBAN AND REGIONAL PLANNING | URBANISTYKA I PLANOWANIE PRZESTRZENNE

Full article
Cały artykuł
353

Teresa Bardzinska-Bonenberg, Agata Bonenberg (Bydgoszcz University of Science and Technology, Poznan University of Technology, Poland)

Efektywność naturalnego oświetlenia budynków biurowych na przykładzie obiektu zlokalizowanego w Polsce.

Ludzie zawsze cenili otaczającą przyrodę, więc od najdawniejszych czasów ogrody towarzyszyły ich domom i rezydencjom. Niektóre formy ogrodowych kompozycji powtarzały się we wielu okresach historycznych różniąc się w niewielki sposób. We współczesnych ogrodach elementy te są powtarzane ponownie. Aby ocenić te zbieżności została przeprowadzona krótka graficzna analiza podstawowych cech ogrodów historycznych. Narzędziem, które pozwoliło na określenie różnic i podobieństw pomiędzy dawnymi i dzisiejszymi rozwiązaniami jest zapis typów schematów kompozycyjnych znanych historycznych ogrodów i zestawienie ich z cechami najnowszych realizacji. Pozwoliło to na zbadanie czy te same elementy kompozycji, pomimo zmian XXI wieku są stosowane dziś.

Słowa kluczowe: ogród rezydencjonalny, założenie historyczne, plan ogrodu, kompozycja, współczesne ogrody, powtarzane rozwiązania.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1998-7306 https://orcid.org/0000-0003-1618-4417
Efficiency of natural lighting in office buildings on the example of a building located in Poland.

People always valued nature around them so the gardens accompanied their houses and residences from the ancient times. Some features of garden compositions were recurring in historical periods differing only in some aspects. In contemporary gardens they are repeated again. To assess the coincidences, a short graphic analysis of the basic features of historical gardens was developed. A tool that has allowed to identify differences and similarities between old and contemporary is the tabulation of composition schemes of well-known historic gardens and comparing the results with the features of the recent developments. This allowed us to investigate whether the same elements of composition, despite 21st century changes, apply today.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.C-01
Keywords: residential garden, historical establishments, garden layout, composition, contemporary gardens, repeated solutions.

Full article
Cały artykuł
297

Ewa Angoneze-Grela (Politechnika Poznańska, Poland)

Obszar zrównoważonej innowacji Porto Alegre – strategia rozwoju smart city na przykładzie brazylijskiego miasta w odniesieniu do Poznania (Polska).

Porto Alegre, miasto w południowej Brazylii, było w latach 90. XX wieku pionierem w dziedzinie budżetu partycypacyjnego, dekadę później odbywało się tam Światowe Forum Społeczne. Obecnie Porto Alegre jest pierwszym miejscem na świecie, w którym powstał Obszar Zrównoważonej Innowacji. Celem tego przedsięwzięcia jest transformacja miasta w najbardziej innowacyjne i zrównoważone miasto w Ameryce Łacińskiej do 2030 roku. W artykule autorka przygląda się zrealizowanym do tej pory projektom oraz zaangażowanym w nie podmiotom W dalszej części artykułu autorka porównuje doświadczenie Porto Alegre z Poznaniem.

Słowa kluczowe: innowacja, smart city, zrównoważony rozwój.

ORCID: https://orcid.org/ 0000-0001-9897-8573
Porto Alegre sustainable innovation zone – the strategy of smart city development as exemplified by the brazilian city in relation to Poznań (Poland).

Porto Alegre, a city in south Brazil, was a pioneer in participatory budgeting in the 1990s, and a decade later it hosted the World Social Forum. These days Porto Alegre is the first place in the world with a Sustainable Innovation Zone. The goal of this endeavour is to transform the city into the most innovative and sustainable city in Latin America by 2030. In the article, the author examines the projects completed to date and the entities involved. Then, the author compares the experiences of Porto Alegre and Poznań.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.C-02
Keywords: innovation, smart city, sustainable development.

Full article
Cały artykuł
267

Ingeborga Cygankiewicz, Jan Łaś (Cracow University of Technology, Poland)

Tendencje w kształtowaniu osadnictwa w świetle idei „Wsi w Krajobrazie Parkowym" na terenach Gminy Ogrodzieniec.

W artykule podjęto rozważania nad planistyczno-przestrzennymi przekształceniami gminy Ogrdzieniec w kontekście idei „wsi w krajobrazie parkowym”. Tereny wiejskie gminy Ogrodzieniec w przeciągu ostatnich kilkudziesięciu lat uległy znacznym przemianom krajobrazowym. Żywiołowo rozwijające się mieszkalnictwo jednorodzinne wygenerowało najwięcej problemów funkcjonalnoprzestrzennych i kompozycyjno-krajobrazowych. Idea „wsi w krajobrazie parkowym” przeciwstawia się wspomnianym wyżej negatywnym kierunkom rozwoju. Wytycza ogólne perspektywy zagospodarowania obszarów wiejskich w duchu zrównoważonego rozwoju.

Słowa kluczowe: krajobraz parkowy, obszary wiejskie, sanacja wsi

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5271-5321 https://orcid.org/0000-0003-1209-131X
Tendencies in settlement planning in light of the idea of ‘a Village in a Park Space’ in the Ogrodzieniec Municipality.

This paper discusses the planning and spatial transformation of the municipality of Ogrodzieniec in the context of the idea of ‘a village in a park space’. The rural area of the Ogrodzieniec municipality has undergone significant landscape transitions over the past several decades. The dynamic development of single-family housing has generated the greatest amount of functio-spatial and compositional and landscape problems. The idea of ‘a village in a park space’ is to counter these negative development trajectories. It defines general perspectives of rural area development in a spirit of sustainable development.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.C-03
Keywords: park space, rural areas, sanation of rural areas.

Full article
Cały artykuł
322

Elżbieta Czekiel-Świtalska, Alicja Świtalska (West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland)

Zasadność sporządzenia prognozy skutków finansowych przyjęcia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w Polsce.

Od 2003 r. w Polsce obowiązkowe jest sporządzanie prognoz skutków finansowych przyjęcia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Czy prognozy są faktycznie używane i jaka powinna być ich treść i forma prezentacji, oprócz tego, jaką rolę powinna odgrywać prognoza i kto powinien być w stanie z niej skorzystać? W niniejszym opracowaniu przedstawiono wyniki serii wywiadów oraz ankiety przeprowadzonej wśród grupy urzędników miejskich. Przeanalizowano również dokumenty prawne i literaturę. Badania wykazały, że prognozy wpływu finansowego są wykorzystywane przez samorządy miejskie tylko w ograniczonym stopniu. Wiele osób wyraziło wątpliwości co do wykonalności przygotowania i wykorzystania tych prognoz. W szczególności większość samorządów gmin nie korzysta z tych prognoz i są one przygotowywane tylko dlatego, że ich prawnym obowiązkiem jest uwzględnienie ich jako dokumentu dodanego do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Ze względu na znaczenie wpływu skutków finansowych przyjęcia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na budżet gminy, konieczna jest zmiana podejścia do sporządzania i przedstawiania prognoz finansowych.

Słowa kluczowe: miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, prognoza skutków finansowych.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4423-033X https://orcid.org/0000-0002-0790-2563
The legitimacy of preparing a financial impact forecast of adopting local spatial development plan in Poland.

Since 2003 in Poland, it has been obligatory to prepare forecasts of the financial impact of adopting local spatial development plans. Whether or not the forecasts are put to actual use and what their content and presentation form should feature, in addition to what role should the forecast play and who should be able to make use of it? This study presents the results of a series of interviews and a survey performed among a group of municipal officials. Legal documents and the literature were analysed as well. Studies have shown that financial impact forecasts are used by municipal governments only to a limited degree. Many have expressed doubts as to the feasibility of preparing and using these forecasts. Specifically, most municipal governments do not make use of these forecasts and they are prepared only because it is their legal obligation to include them as a document added to the local spatial development plan. Due to the significance of the impact of the financial implications of adopting a local spatial development plan on a municipality's budget, it is necessary to change the approach to preparing and presenting financial forecasts.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.C-04
Keywords: local spatial development plan, financial impact forecast.

Full article
Cały artykuł
265

Mieczysław Kozaczko, Sławomir Rosolski (Poznań University of Technology, Poland)

Aerodynamiczna optymalizacja zabudowy. Zrównoważona wyspa wież.

Korzyści ekonomiczno-użytkowe wynikające z odpowiedniej zabudowy można programować już w fazie projektowania, kształtując struktury i ekonomiczne, i komfortowe – zgodnie z założeniami architechnologii. W niniejszym opracowaniu omówiono metodę obliczania niektórych parametrów aerodynamicznych zespołu urbanistycznego „Wyspa wież” w Kobylnicy-Ligowcu1 . W artykule rozpatruje się prędkość wiatru i siłę jego naporu na ściany budynków w zależności od wysokości nad poziomem terenu. Znajomość tych parametrów pozwala na optymalizację rozmieszczenia urządzeń pozyskujących energię z OZE.

Słowa kluczowe: aerodynamika urbanistyczna, energia wiatru, lokalizacja generatorów energii.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1252-8796 https://orcid.org/0000-0001-9529-0423
Aerodynamic optimisation of developed land sustainable tower Island.

Economic and usable benefits from the proper land development may be programmed as early as at the stage of designing by forming structures that are both economic and comfortable, which is in accordance with assumptions of architechnology. This work presents the method of calculating particular aerodynamic parameters of the urban complex Sustainable Tower Island in KobylnicaLigowiec. The article analyses the wind speed and its pressure on walls of buildings depending on the height above ground level. Knowing these parameters allows optimisation of the location of devices collecting energy from renewable energy sources.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.C-05
Keywords: Architechnology, urban aerodynamics, wind energy, location of power generators.

Full article
Cały artykuł
260

Beata Raś (Rzeszów University of Technology, Poland)

Kierunki przekształceń przestrzeni publicznych małych miast podkarpacia w opinii mieszkańców.

Przestrzenie publiczne małych miast odgrywają istotną rolę w życiu mieszkańców. Pełnią funkcję handlową, usługową, rekreacyjną oraz umożliwiają kontakty społeczne. Powinny być dostosowane do potrzeb mieszkańców. W ostatnich latach doszło do transformacji w obrębie przestrzeni publicznych wielu podkarpackich miast. W opracowaniu zawarto wyniki badań ankietowych mieszkańców, dotyczące ich opinii na temat dokonanych zmian. Wskazano również istotę partycypacji społecznej opierającej się na dialogu obywateli z władzami miast oraz korzyści płynące z jej zastosowania. Obserwacja przestrzenna w zestawieniu z opinią publiczną, pozwoliła na określenie istotnych zagadnień wpływających na odbiór i sposób użytkowania przestrzeni miejskiej.

Słowa kluczowe: kształtowanie przestrzeni miejskiej, partycypacja społeczna, badania ankietowe.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3520-6183
The ways of tranformations of public spaces in small towns of subcarpathia region in the opinion of the inhabitants.

The public spaces of small towns play an important role in the lives of residents. They have commercial, service, recreational and social functions. They should be adapted to the needs of residents. In recent years there have been transformations within the public spaces of many towns of Subcarpathian region. The study includes the results of questionnaire research of residents regarding their opinion on the changes made. The essence of social participation based on dialogue between citizens and local authorities as well as benefits resulting from its application were also indicated. Spatial observation, juxtaposed with public opinion, allowed for the identification of significant issues affecting the perception and use of urban spaces.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.C-06
Keywords: urban space shaping, social participation, questionnaire research.

Full article
Cały artykuł
271

Łukasz Rosiak (Politechnika Bydgoska, Poland)

Rola ankiety dwuetapowej w procesie projektowania urbanistycznego.

Artykuł ma na celu zaprezentowanie w jaki sposób urbaniści wykorzystują potencjał badania ankietowego. W zamierzeniu projektantów jest włączenie tego badania do dwóch różnych faz projektowania urbanistycznego. Pierwszą z nich będzie ankieta odnosząca się do diagnozy stanu. Drugie badanie wykonywane będzie na późniejszym etapie prac, podczas oceny rozwiązań przestrzennych. Autor w niniejszej pracy będzie się starał wyjaśnić jak jest ważna ta technika badawcza w procesie decyzyjnym projektowania urbanistycznego. Posłuży mu do tego celu przykład opracowania miejscowego planu rewitalizacji dla tzw. „Starówki” Miasta Wołomin.

Słowa kluczowe: badanie ankietowe, projektowanie partycypacyjne, przestrzeń, urbanistyka.

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8823-0430
The role of a two-stage questionnaire in the urban design proces.

The aim of the article is to present how urban planners use the potential of a questionnaire. The intention of the designers is to incorporate this study into two different phases of urban design. The first will be a questionnaire relating to the diagnosis of the condition. The second test will be performed at a later stage of works, during the assessment of spatial solutions. This questionnaire will be an assessment of spatial solutions. In the article, the author in this work, will try to explain the important this research technique is in the decision-making process of urban design. For this purpose, he will use the example of developing a local revitalization plan for the so-called "Old Town" of the city of Wołomin.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.C-07
Keywords: questionnaire, participatory design, space, urban planning.

Full article
Cały artykuł
412

Arsenii Troshkin (The National Academy of Fine Arts and Architecture, Kyiv, Ukraine)

Przegląd i ponowna ocena promienia dostępności pieszych do zakładów gastronomicznych.

W artykule omówiono zagadnienia związane z zakwaterowaniem placówek gastronomicznych na obszarze mieszkalnym oraz zapewnieniem do nich dostępu dla pieszych w celu zaoszczędzenia czasu i odciążenia systemu transportowego miasta. Badanie to opiera się na trzystopniowym systemie obsługi i średniej prędkości chodzenia ludności aktywnej zawodowo. Aby rozwiązać niezadowalającą lokalizację placówek gastronomicznych w dzielnicy mieszkalnej, proponuje się formułę obliczania promienia obsługi dla każdego rodzaju placówki gastronomicznej oraz klasyfikację placówek gastronomicznych na typy szybkie, rekreacyjne i mieszane. Reasumując, dzięki zastosowaniu załączonych obliczeń w urbanistyce, lokalizacja typów lokali gastronomi- cznych na obszarze mieszkalnym może rozwiązać założone cele.

Słowa kluczowe: placówka gastronomiczna, prędkość chodzenia, obiekt fast food, obiekt gastronomiczny rekreacyjny, lokalizacja egzotyczna, typ egzotyczny, promień.

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7394-0923
Review and reassessment the radius of pedestrian accessibility to catering establishments.

This article deals with the issues regarding the accommodation of catering establishments in a residential area and to ensure pedestrian accessibility to them to save time and reduce the load on the city's transport system. It is based on a three-stage service system and the average walking speed of the economically active population. To solve the unsatisfactory location of catering establishments in a residential area, a formula for calculating the service radius for each type of catering establishment, and classify catering establishments into fast, leisure, and mixed types are proposed. To conclude, with the implementation of the attached calculations in urban planning, the location of types of catering establishments in the residential area could solve the set goals.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.C-08
Keywords: catering establishment, walking speed, fast food facility, leisure food facility, exotic location, exotic type, radius.

LANDSCAPE | KRAJOBRAZ

Full article
Cały artykuł
272

Klara Czyńska (WEST POMERANIAN UNIVERSITY OF TECHNOLOGY IN SZCZECIN, POLAND)

Wybrane aspekty percepcji wizualnej zabudowy wysokiej na przykładzie miast europejskich.

Celem artykułu jest wstępna analiza wybranych czynników wpływających na percepcję wizualną miast, szczególnie zabudowy wysokiej w krajobrazie. Obszarem badawczym są wybrane miasta europejskie, które cechują się różnorodnością struktur urbanistycznych i typów krajobrazów. Prezentują również odmienne strategie kształtowania zabudowy wysokiej. W artykule rozpatrywane są zagadnienia związane z parametrami obserwacji wysokościowców, uwarunkowaniami percepcji oraz z kompozycją urbanistyczną i geometrią miasta. Opisane są również techniki cyfrowej analizy krajobrazu stosowane przez autorkę w praktyce planistyczne.

Słowa kluczowe: percepcja wizualna, metoda VIS, VPS, VWEM, ochrona i kształtowanie krajobrazu, zabudowa wysoka.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3855-6736
Selected aspects of tall building visual perception – example of european cities.

The article provides a preliminary analysis of selected factors that influence city visual perception, in particular tall buildings, in the cityscape. The research area includes selected European cities of a diverse urban structures and cityscape types. The cities also represent various strategies for the development of tall buildings. The article discusses tall building observation parameters, perception conditions and urban composition and geometry. It also describes techniques of digital cityscape analysis used by the author in her planning practice.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.D-01
Keywords: conservation and development of cityscape visual perception, tall buildings, VIS, VPS, and VWEM methods.

HISTORY | HISTORIA

Full article
Cały artykuł
234

Piotr Krzysztof Arlet (West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland)

Porównanie modeli domów zachowanych w grobowcach prehistorycznych i starożytnych jako świadectwa dziedzictwa architektonicznego oraz kultury niematerialnej.

Niemal na całym świecie muzea archeologiczne prezentują kolekcje prehistorycznych domków wykonanych z gliny, brązu i drewna. Te artefakty, niektóre na wysokim poziomie artystycznym, stanowiły część wyposażenia grobowców. Modele omówione w artykule reprezentują pięć różnych kultur z odległych regionów geograficznych: Egiptu, Włoch, Polski północnej, zachodniego Meksyku i japońskiej wyspy Honsiu. Ponieważ te kultury dodatkowo rozwijały się w odległych okresach, wykluczało to interakcję między nimi. Szereg opublikowanych artykułów zawiera informacje o takich artefaktach. Jednak według wiedzy autora nikt nigdy nie próbował zestawiać i porównywać ze sobą najstarszych modeli architektonicznych.

Słowa kluczowe: kultura archeologiczna, model architektoniczny, wyposażenie grobowe.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2072-1449
The comparison of house models found in prehistoric and ancient tombs – the evidence of architectural and intangible cultural heritage.

Almost all over the world, archaeological museums present collections of prehistoric small houses made of clay, bronze and wood. These artefacts were part of tombs equipment, some of high artistic level. Models discussed in the article represent five different cultures from distant geographic regions: Egypt, Italy, Northern Poland, Western Mexico, and Honshu in Japan. Since these cultures were additionally separated on a timeline this excluded interaction between them. A number of articles published contains information about such artefacts. However, according to the best knowledge of the author none has tried to juxtapose and compare the oldest architectural models.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.E-01
Keywords: archaeological culture, architecture, architectural model, tomb equipment.

Full article
Cały artykuł
315

Robert Barełkowski (WEST POMERANIAN UNIVERSITY OF TECHNOLOGY IN SZCZECIN, POLAND)

Kolejowe wieże ciśnień Polski Zachodniej – zabytkowy zasób sieciowy architektury i jego struktura typologiczna.

Artykuł relacjonuje rozpoznanie zasobu kolejowych wież ciśnień w Polsce Zachodniej, terytorium złożonego z dziewięciu głównych jednostek administracyjnych nazywanych województwami. Prezentuje on zasób wież w ujęciu statystycznym i lokalizacyjnym diagnozując typologie architektoniczne i badając parametry ilościowe zasobu oraz rozkład zasobu w poszczególnych województwach. Podjęto tu próbę ukazania zasobu postulując wprowadzenie pojęcia zabytkowego zasobu sieciowego architektury - historic networked architectural resource (HiNAR). W tym szczególnym przypadku element dziedzictwa historycznego musi być rozpatrywany w kontekście sieci obiektów, jako jego składnik, aby możliwe było odczytanie jego znaczenia i zakumulowanych w danej substancji wartości zabytkowych. Ujęcie to pozwala w precyzyjniejszy sposób przyjrzeć się zmianom kształtowania formy architektonicznej w kolejnych dekadach.

Słowa kluczowe: kolejowe wieże ciśnień, architektura zabytkowa, architektura przemysłowa, typologia architektoniczna, dziedzictwo architektoniczne.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2375-4257
Railway water towers of Western Poland – historic networked architectural resource and its typological structure.

The article reports on the identification of the inventory of the water towers in Western Poland, the territory consisting of nine main administrative units called voivodeships. It presents the inventory of water towers both in statistical and locational terms, diagnosing architectural typologies and examining the quantitative parameters of the resource as well as its distribution in particular voivodeships. An attempt has been made here to show the resource by postulating the introduction of the concept of historic networked architectural resource (HiNAR). In this particular case, the element of historic heritage must be considered in the context of the network of buildings, as its component, so that it should be possible to read its meaning and the historical values accumulated in particular structures. This approach enables us to look more precisely at the changes in the formation of architectural form in subsequent decades.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.E-02
Keywords: railway water towers, historic architecture, industrial architecture, architectural typology, architectural heritage.

Full article
Cały artykuł
224

Sławomir Rosolski (Poznań University of Technology, Poland)

Nowe rozwiązania techniczne w dostosowaniu zabytku do standardu budynku niemal zeroenergetycznego na przykładzie kamienicy w Poznaniu.

W artykule przedstawiono badania dotyczące określenia związku pomiędzy istniejącym zabytkiem a współczesną technologią, co może prowadzić do przystosowania zabytku do parametrów budynku niemal zeroenergetycznego. Artykuł zwraca uwagę na możliwość przystosowania obiektu do współczesnych form użytkowania bez znaczącego uszczerbku dla jego substancji zabytkowej i tożsamości oraz poszanowania starej tkanki w kontekście parametryzacji budownictwa niemal zeroenergetycznego, wykorzystując innowacyjne rozwiązania umożliwiające poprawę standardu budynku poprzez zastosowanie najefektywniejszych technologii wykorzystujących energię odnawialną, poprawę efektywności energetycznej struktur budowlanych, wyposażenie techniczne, obudowę zewnętrzną i wewnętrzną oraz spełnienie wymogów związanych z minimalnym kosztem globalnym w cyklu życia budynku.

Słowa kluczowe: budynek niemal zeroenergetyczny, zabytek, nowe technologie, renowacja, cykl życia budynku.

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9529-0423
New technical solutions in upgrading historic building to standard of nearly zero-energy building. Example of tenement house in Poznań.

This article aims at discussing the issue of relation between an existing historic building and modern technology, which may lead to upgrading the historic building to parameters of a nearly zeroenergy building. It focuses on the possibility to adjust the facility to contemporary forms of using without considerable prejudice to its historic substance and identity, on contrary, with due respect for the old tissue in the context of NZEB parametrisation. The adjustment refers to innovative solutions allowing upgrade of the building by using the most effective technologies based on renewable energy, improved power efficiency of the structure, technical equipment, exterior and interior cladding and meeting requirements connected with minimum global cost in the life cycle assessment of the building.

DOI: 10.21005/pif.2021.48.E-03
Keywords: nearly zero-energy building, NZEB, historic building, new technologies, renovation, life cycle assessment (LCA).