Grzegorz Wojtkun I West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

Epidemiczne determinanty w mieszkalnictwie.

Wszystko wskazuje na to, że sytuacja epidemiczna stała się determinantą również w mieszkalnictwie. Mianowicie, w miejsce bliżej niedookreślonego dyskomfortu psychicznego i somatycznego skutkującego w dłuższym okresie czasu pojawiło się bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia. To ostatnie wyniknęło przede wszystkim z nadmiernej bliskości w miejscu zamieszkania. Wiele wskazuje na to, że w dobie pandemii istotne zagrożenie dla zdrowia i życia mieszkańców miast stanowi mieszkalnictwo wielorodzinne wysokiej intensywności. Nadmierna koncentracja ludności na małym obszarze oraz długi w ciągu doby czas wspólnego tam przebywania stwarzają sprzyjające warunki do rozprzestrzeniania się patogenów. Całkowite wyeliminowanie zagrożenia w tym zakresie nie wydaje się możliwe podobnie jak rozpoznanie sposobu rozprzestrzeniania się czynników chorobotwórczych. Celem pracy jest wskazanie rozwiązań architektonicznych mogących ograniczyć zagrożenie zdrowia i życia na obszarze mieszkaniowym ze szczególnym uwzględnieniem archetypów.

Słowa kluczowe: archetyp architektoniczny, dystanse nieformalne, mieszkalnictwo, zagrożenie epidemiczne.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8017-6238
Epidemic determinats in housing.

Multi-family housing of high intensity may pose a significant threat to the health and life of residents during epidemics. Excessive concentration of a larger population in a confined area and the long time people spent together during a day create favorable conditions for the spread of pathogens. Complete elimination of the threat in such areas does not seem possible, and the same applies to the full identification of routes pathogens use to spread. The aim of the study is to indicate architectural solutions, with particular emphasis on archetypes, that can reduce the risk to health and life of people in residential areas. In this case, the study uses observation, analysis, and logical construction methods. The epidemic and its consequences highlighted the need to abandon trends that increase the compactness of cities and define residents’ movement patterns.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.A-01
Keywords: architectural archetype; low density housing; epidemic threat; informal distances.

Jan Cudzik, Konstancja Olszewska I Gdańsk University of Technology, Poland

Technologia wytworzenia i zastosowania ekologicznego pustaka emptyseed w architekturze.

Współcześnie odnalezienie naturalnych zamienników dla masowo wykorzystywanych materiałów jest jednym z podstawowych zadań stawianych przed naukowcami i projektantami. Coraz częściej kładzie się nacisk na tematykę ekologii i potrzebę zrównoważonego rozwoju. Szukane są warianty oraz metody, które w szybki, względnie tani i ekologiczny sposób stworzą materiały przyjazne dla środowiska. Celem artykułu jest przedstawienie różnych propozycji naturalnych budulców i wykazanie procesu badań w poszukiwaniu przyjaznego dla środowiska materiału elewacyjnego, analizując go pod kątem wytrzymałości, trwałości oraz estetyki. Jedynym z powodów tych działań są stale pogarszające się warunki środowiskowe; z tej przyczyny architekci starają się wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa ekologicznego.

Słowa kluczowe: architektura, eco-materiały, ekologia, pustak elewacyjny, zrównoważony rozwój.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8162-2447 https://orcid.org/0000-0003-4110-1871
Technology of creating and usage of proecological block emptyseed.

Nowadays, finding natural substitutes for mass-produced materials is one of the main tasks faced by scientists and designers. There is an increasing emphasis on the theme of ecology and the need for sustainability. Variants and methods are sought which will create environmentally friendly materials in a fast, relatively inexpensive and ecological way. The aim of this paper is to present different proposals of natural building materials and to demonstrate the research process in the search for an environmentally friendly facade material, analyzing it in terms of strength, durability and aesthetics. One of the reasons for this is the steadily deteriorating environmental conditions. Thus, architects strive to improve environmental safety.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.B-01
Keywords: architecture, eco-materials, ecology, facade block, sustainable development.

Paweł Horn I Wroclaw University of Science and Technology, Poland

Potrzeba integracji aspektów zdrowia i zrównoważonego rozwoju poprzez wykorzystanie narzędzi urbanistycznej i architektonicznej oceny wielokryterialnej.

Obecna sytuacja pogarszania się stanu zdrowia jednostek i społeczeństw wymaga odpowiedzi w projektowaniu architektonicznym. W artykule omówiono możliwości integracji aspektów zdrowotnych i czynników dobrostanu w procesie inwestycyjnym w dążeniu do zrównoważonego rozwoju, poprzez wykorzystanie zalet systemów oceny wielokryterialnej i narzędzi certyfikacji, które są już obecne w praktyce międzynarodowej i krajowej. Celem artykułu jest wskazanie konieczności integralnego podejścia w tworzeniu środowiska zbudowanego, pozwalającego na zdrowe życie odpowiednio do lokalizacji i bieżących problemów społecznych i innych. Autor uważa, że uznanie obiektów architektonicznych za integralną część złożonych struktur urbanistycznych jest niezbędnym podejściem warunkującym integrację omawianych aspektów w projektowaniu. Proces ten powinien również obejmować podnoszenie świadomości społecznej, koncentrowanie się na lepszych narzędziach planowania i projektowania oraz systemach gromadzenia danych i pomiaru wpływu na zdrowie. Kluczowe znaczenie ma integracja parametrów zdrowotnych z już istniejącymi procedurami i standardami zrównoważonego projektowania. Istotą badania była obserwacja i analiza zrealizowanego środowiska mieszkaniowego, planowanego i projektowanego wg zasad zrównoważonego rozwoju, w celu określenia stopnia uwzględnienia elementów środowiskowych i aspektów zdrowia w skali obiektowej i urbanistycznej.

Słowa kluczowe: zdrowie; zrównoważenie; zintegrowane projektowanie, wielokryterialny system oceny, architektura.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7347-5790C
The need of itegration of health aspects in sustainability by urban-architectural multicriteria assessment tools.

Current situation of worsening of the health of individuals and societies requires response in architectural design. The article discusses possibilities for integration of health aspects and well-being factors in investment process in pursue of sustainability, by utilizing the advantages of the green building rating systems and evaluation tools which are already present in international and national practice. The aim of this article is to indicate the need for an integral approach in creating a built environment that allows for a healthy life in accordance with the location and current social and other problems. The author believes that the recognition of architectural objects as an integral part of complex urban structures is a necessary approach that determines the integration of the discussed aspects in design. The process should also include raising public awareness, focusing on better planning and design tools, and systems for collecting data and measuring health impacts. Integrating health parameters with already existing sustainable design procedures and standards is crucial. The core of the study was the observation and analysis of the already built housing environment, planned and designed according to the principles of sustainable development, in order to determine the degree of taking into account environmental elements and aspects of health on the object and urban scale.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.B-02
Keywords: health; sustainability; integrated design; multicriterial evaluation system, architecture.

Jan Kurek I Krakowska Akademia im. A.F. Modrzewskiego, Crakow, Poland

Architektura kamiennych struktur Malty.

Budownictwo z kamienia na Malcie pojawiło się już ponad 7000 lat temu – ok. 3,5 tys. lat p.n.e. Powstały tu wówczas imponujące megalityczne struktury. Podobne kamienne budowle powstawały w wielu miejscach Europy. Wielkie megalityczne struktury zachowały się na Malcie m.in. w Ġgantija i Tarxien. W innych miejscach wykuto w skale wielkie pomieszczenia – hypogea. Tak w czasach prehistorycznych jak i dziś kamień jest nadal jednym z głównych materiałów budowlanych archipelagu maltańskiego. Formy architektoniczne nadmorskich kurortów są dziś kosmopolityczne. Nieliczne współczesne realizacje nawiązują jednak do historycznych tradycji budowlanych – tak formalnych jak i materiałowych.

Słowa kluczowe: Malta, kamień, architektura.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0853-5312
Architecture of Malta’s structures.

Stone buildings appeared on Malta over 7000 years ago – around 3500 BC. Impressive megalithic structures were built at the time. Similar stone structures were erected in many places throughout Europe. Large megalithic structures have survived on Malta in areas such as Ġgantija and Tarxien. In other areas, large spaces called hypogea were carved from rock. Both in prehistory and today, stone remains one of the primary construction materials used across the Maltese archipelago. The architectural forms of seaside resorts are now cosmopolitan. Few contemporary projects reference historical building traditions – both formal and material.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.B-03
Keywords: Malta, stone, architecture.

Maciej Piekarski, Ewa Kulpińska, Anna Prokop I Rzeszow University of Technology, Poland

Iluzoryczna restytucja niezachowanych obiektów architektonicznych – analiza metod i studium przypadku.

Artykuł dotyczy iluzorycznej prezentacji nieistniejących obiektów architektonicznych bezpośrednio w miejscu ich pierwotnej lokalizacji. Ta swoista metoda konserwatorska jest rozpatrywana jako narzędzie upowszechniania wiedzy o pierwotnym krajobrazie architektonicznym miejsc, w których uległ on przekształceniom. Autorzy uważają, że jej implementacja przyczyni się do wzrostu tożsamości miast i ich mieszkańców. Koncepcja odwołuje się do rzeczywistości rozszerzonej, lecz autorzy do kreowania komponentu wirtualnego używają środków wyłącznie optycznych. Artykuł przedstawia rezultaty analizy teoretycznej i eksperymentów praktycznych, wskazując na walory i mankamenty metody.

Słowa kluczowe: metody konserwatorskie, tożsamość miasta, rzeczywistość rozszerzona.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9788-1099 https://orcid.org/0000-0001-9709-3095 https://orcid.org/0000-0003-2666-1002
Illusory restitution of not preserved architectural objects – an analysis of methods and a case study.

The article concerns the illusory presentation of non-existent architectural objects directly in the place of their original location. This specific conservation method is considered as a tool for disseminating knowledge about the original architectural landscape of places where it has undergone transformations. The authors believe that its implementation may contribute to the growth of the identity of cities and their inhabitants. The concept refers to augmented reality, but the authors use only optical means to create a virtual component, The article presents the results of theoretical analysis and practical experiments, pointing to the advantages and disadvantages of the method.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.B-04
Keywords: conservation methods, city identity, augmented reality.

Ewa Jarecka - Bidzińska, Małgorzata Denis I Warsaw University of Technology, Poland

Znaczenie tożsamości w kształtowaniu wybranych, nowych przestrzeni miejskich na Pradze – Północ w Warszawie.

W artykule przeanalizowano, jak kształtowały się wybrane ważne miejsca publiczne Pragi – Północ na przestrzeni dziejów oraz jak w obliczu dzisiejszych uwarunkowań gospodarczych, funkcjonalno - przestrzennych i potrzeb społeczno - kulturowych, stworzyć integrujące, przyjazne mieszkańcom oraz budujące pozytywny wizerunek dzielnicy przestrzenie miejskie. Podjęto próbę przedstawienia propozycji systemu powiązań przestrzeni publicznych w oparciu o potencjał miejsca. Model powiązań, zaproponowany system przestrzeni miejskich na warszawskiej Pradze – Północ jest oparty na wieloletnich badaniach in situ.

Słowa kluczowe: przestrzeń publiczna, Praga – Północ, tożsamość lokalna.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1289-9784 https://orcid.org/0000-0002-4694-116X
The identity importance in shaping selected, new urban spaces in Warsaw, Praga – Północ.

The article analyzes how selected important public places in Praga-Północ have developed throughout history and how, in the face of today's economic, functional and spatial conditions as well as socio-cultural needs, create inclusive, resident-friendly urban spaces that build a positive image of the district. The authors will attempt to present proposal for system of interconnected public spaces based on the potential of the place.. The model of connections, the proposed system of urban spaces in Praga - Północ is based on many years of researches in situ.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.C-01
Keywords: public space, Praga – Północ, local identity.

Paweł Nowak I West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

Ograniczona przestrzeń dla drzew w zagospodarowaniu urbanistycznym miasta (na przykładzie wybranych lokalizacji w Szczecinie i Goleniowie).

W artykule przedstawiono badania związane z wprowadzaniem drzew w przestrzeń miejską po roku 1960, na przykładzie miast: Szczecina i Goleniowa. Wybrane obszary zlokalizowane w centrum miast, takie jak: przedogródek, pas zieleni wzdłuż ulicy oraz drzewa przy ulicach zostały poddane obserwacjom na przestrzeni pięciu lat oraz analizom. Artykuł ma na celu przedstawić bardzo ważny problem zamierania drzew w centrum miast. Wskazano również aktualne metody rozwiązania problemu trudnej sytuacji drzew w mieście

Słowa kluczowe: drzewa w mieście, przestrzeń miejska, ochrona przyrody, pas zieleni, przesadzanie drzew.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3526-1062
Limited space for trees in the urban planning of the city (on the example of selected locations in Szczecin and Goleniów).

This paper presents a study on the introduction of trees into urban space after 1960 on the example of Szczecin and Goleniów, Selected area types located in downtown areas such as: front gardens, greenery strips along streets, and trees lining streets, were observed over a period of five years and analysed. This paper is also intended to present the significant problem of trees dying in downtown areas. Current methods of alleviating the difficult situation of trees in the city were also presented

DOI: 10.21005/pif.2021.47.C-02
Keywords: trees in the city, urban space, environmental protection, greenery strip, tree replanting.

Izabela Piklikiewicz-Kęsicka I Poznan University of Technology, Poland

Rewitalizacja obszaru Fortu III Graf Kirchbach jako element odpowiedzialnej urbanizacji miasta Poznań.

Celem artykułu jest zbadanie możliwości urbanistycznych i przestrzennych obszaru poznańskiego Fortu III w kontekście realizowania polityki przestrzennej miasta. Urbanizacja opierająca się na realizowaniu nowych obiektów i inwestycji powoduje powstawanie zróżnicowanego krajobrazu miejskiego. Omawiany kontrast dotyczy nie tylko odbioru wizualnego, ale również nierównomiernego użytkowania poszczególnych części miasta. Badania mają na celu przedstawienie strategii rewitalizacji terenu Fortu Graf Kirchbach zgodnie z zasadami odpowiedzialnej urbanizacji

Słowa kluczowe: forty, odpowiedzialna urbanizacja, przestrzeń publiczna, rewitalizacja.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5370-9027
Revitalization of the area of Fort III Graf Kirchbach as an element of responsible urbanization of the city of Poznań.

The paper aim is to examine urban and spatial possibilities of the Poznań Fort III area in the context of the implementation of the city's spacial policy. Urbanisation based on executing new facilities and investments results in the creation of diverse urban landscape. This contrast concerns not only the visual perception, but also also uneven use of different parts of the city. The aim of the study is to present a strategy for the revitalisation of the Fort Graf Kirchbach in the accordance with the principles of responsible urbanisation.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.C-03
Keywords: forts, public space, responsible urbanization, revitalization.

Anna SygulskaI Poznan University of Technology, Poland

Dźwięk w planowaniu urbanistycznym – wybrane zagadnienia.

Problematyka akustyki jest wciąż niedoceniana zarówno, jeżeli chodzi o projektowanie wnętrz w budynkach użyteczności publicznej jak również w przypadku przestrzeni zurbanizowanych. Ze względu na rosnące oddziaływanie hałasu ekologia akustyczna jest istotnym zagadnieniem odpowiedzialnej urbanizacji. W artykule podjęto problematykę dźwięku w przestrzeni otwartej, w kontekście nie tylko ochrony przed hałasem, ale przede wszystkim świadomego kształtowania krajobrazu dźwiękowego. Ważna jest ochrona krajobrazu dźwiękowego, który stanowi niewątpliwe dziedzictwo kultury.

Słowa kluczowe: ekologia akustyczna, hałas, soundmark, soundscape.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4150-6759
Sound in urban planning – selected issues.

The issue of acoustics is still underappreciated both in interior design in public utility facilities and in urbanized spaces. As noise pollution is on the rise, acoustic ecology is a vital part of responsible urban planning. The article explores the issue of sound in an open space in terms of noise protection, but its primary goal is to discuss it in the context of shaping a soundscape consciously. Finally, the article points out that it is crucial to protect soundscape as cultural heritage.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.C-04
Keywords: ecoacoustics, noise, soundmark, soundscape.

Szymon Usydus I Cracow University of Technology, Poland

Znaczenie stadionu narodowego tehelné pole dla Bratysławy i rozwoju piłki nożnej na Słowacji.

Stadion piłkarski Tehelné Pole w Bratysławie to największa i zarazem najbardziej prestiżowa arena sportowa na Słowacji. Autor charakteryzuje jej specyficzne cechy wyróżniające ten obiekt od innych współczesnych stadionów piłkarskich. Analizuje jego znaczenie dla popularyzowania piłki nożnej w tym kraju posługując się przy tym autorską metodologią badania obiektu sportowego. Ocenia sposób funkcjonowania stadionu oraz wyróżnia elementy składowe wpływające na efektywność jego działania w skali regionu i kraju oraz miasta i dzielnicy – w skalach makro i mikro. W wyniku badań wykazuje potencjały rozwojowe infrastruktury piłkarskiej Słowacji na tle regionu Europy Środkowej.

Słowa kluczowe: piłka nożna, stadion, Tehelné Pole, Bratysława, Słowacja.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6834-8869
Significance of the tehelne polé national stadium for Bratislava and football development in Slovakia.

The Tehelné Pole football stadium in Bratislava is the largest and the most prestigious sports arena in Slovakia. In this paper the author characterises the specific features that distinguish this facility from other modern football stadiums. He analysed its significance to the popularisation of football in this country, using an original sports facility evaluation methodology. The author assessed the functioning of the stadium and distinguished the components influencing the effectiveness of its regionand state-wide operation, as well as on the district and city scale—in the macro and micro scales. The study demonstrates the development potential of the Slovak’s football infrastructure compared to Central Europe.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.C-05
Keywords: football, stadium, Tehelné Pole, Bratislava, Slovakia.

Mojgan Aghaeimeybodi, Elham Andaroodi I University of Tehran, Tehran, Iran

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6834-8869 https://orcid.org/0000-0002-0790-6230
Cultural landscape and typology of the Kharanaq Village in Iran.

This article intends to analyse the historic village-castle of Kharanaq, which has been inhabited for over a thousand years in various historical periods. Different layers of habitation make Kharanaq’s residential context different from other castles or villages of Iran. This village-castle is fortified by high walls and is located at the edge of the Central Desert of Iran. This article focuses on identifying the interaction of the inhabitants with the desert environment of the village-castle through an analysis of its cultural landscape and the typology of its residential houses, as well as the current situation of its architecture and spaces.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.E-01
Keywords: Kharanaq, village–castle, cultural landscape, spatial organization.

Olha Okonchenko I Lviv Polytechnic National University, Ukraine; Ihor Okonchenko I Kyiv National University of Culture and Arts, Ukraine

Parametry umocnień zamkowych w połowie XVI – na początku XVIII wieku na terenie zachodnich obwodów Ukrainy.

Przeprowadzono porównawczą analizę typologiczną i metrologiczną umocnień obronnych pięćdziesięciu trzech zamków zlokalizowanych na terenie zachodnich obwodów Ukrainy. Sklasyfikowano linie umocnień zamkowych w oparciu o podział twierdz pod względem rozmiaru, zaproponowany w traktacie o fortyfikacjach 1659 roku przez Naronowicza-Narońskiego. Uzasadniono przyczyny funkcjonowania w tym samym okresie umocnień zamkowych o różnym poziomie obronno

Słowa kluczowe: architektura obronna, basteja, bastion, baszta, fortyfikacja, zamek.

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7503-5679 https://orcid.org/0000-0002-1812-0006
Parameters of castle fortifications on the territory of the western regions of Ukraine of the middle of the 16th - beginning of the 18th centuries.

A comparative typological and metrological analysis of defensive structures of 53 castles in the western regions of Ukraine is carried out. Fortification lines of castles are classified, based on the division of fortresses by their dimensions, proposed in the treatise on fortification in 1659 by J. Naronovich-Naronsky. The reasons for the functioning of castle fortifications with different levels of defense in one period are explained.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.E-02
Keywords: bastion, castle, fortifications, military architecture, tower.

Adriana Sowała I Planning Office in Łódź, Poland

Dzieje staromiejskiego ratusza w Sieradzu.

Stare Miasto w Sieradzu to jeden z najstarszych i najlepiej zachowanych zespołów miejskich o genezie średniowiecznej w Polsce. W jego centrum znajduje się Stary Rynek, który został wytyczony na przecięciu ważnych szlaków handlowych w XIII w. Niestety do dnia dzisiejszego nie zachowała się zabudowa śródrynkowa wśród której znajdował się ratusz. Co więcej, nie zachowało się żadne zdjęcie lub rysunek przedstawiający wygląd sieradzkiej siedziby władz miejskich. W związku z powyższym w artykule podjęto próbę przedstawienia historii wielokrotnie odbudowywanego sieradzkiego ratusza z różnych okresów, a także planów jego odbudowy. W tym celu wykorzystano dostępne materiały archiwalne, wyniki badań archeologicznych oraz literaturę przedmiotu, których analiza pozwoliła na wysnucie wniosków przybliżających historię ratusza w Sieradzu.

Słowa kluczowe: architektura, ratusz, rynek, Sieradz, średniowieczne miasto.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1497-088X
The history of the old town hall in Sieradz.

The Old Town in Sieradz is one of the oldest and best-preserved medieval urban complexes in Poland. In its center there is the Old Market Square, which was marked out at the intersection of important trade routes in the 13th century. Unfortunately, to this day, the center-market buildings, including the town hall, have not been preserved. Moreover, no photo or drawing showing the appearance of the Sieradz seat of municipal authorities has survived. In connection with the above, the article attempts to present the history of the repeatedly rebuilt town hall in Sieradz from different periods, as well as plans for its reconstruction. For this purpose, the available archival materials, the results of archaeological research and the literature on the subject were used, the analysis of which allowed to draw conclusions about the history of the town hall in Sieradz.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.E-03
Keywords: architecture, town hall, market square, Sieradz, medieval town.

Denis Saenko I Odessa State Academy of Civil Engineering and Architecture, Ukraine

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8120-3381
Historical conditions in designing pre-school centers, on the example of Germany and Ukrainne.

The article considers the peculiarities of the architectural organization of children's preschool institutions in European countries on the example of Germany and Ukraine in the 20th century. The study examines examples of architectural design of preschool institutions in the dense urban development of foreign cities, which are of particular importance for further solving of domestic problems of preschool institutions location in Ukrainian urban settlements. The considered projects demonstrate individual design decisions of kindergartens with revealing of regional features and local traditions of the countries which at the same time correspond to modern educational programs of these countries and reflect the advanced world tendencies in designing of children's preschool institutions.

DOI: 10.21005/pif.2021.47.E-04
Keywords: preschool institutions, integrated-attached type, kindergarten, educational institutions, architecture.