Przestrzeń i FORMa | pif57/2024

przestrzeń i FORMa | piF

Journal issues | Numery

Previous issues of the journal
Poprzednie numery

e-ISSN 2391-7725 | ISSN 1895-3247
e-mail: spaceandform@zut.edu.pl

Licencja: CC-BY

CiteFactor 2019/2020: 1.90

Informacja dla autorów

Etyka wydawnicza

Informacja dla recenzentów

---
Deklaracja dostępności

SPACE & FORM NO 57/2024

PRZESTRZEŃ I FORMA NR 57/2024

Full article
Cały artykuł
51

EDITOR | STOPKA REDAKCYJNA

Full article
Cały artykuł
51

SPIS TREŚCI | TABLE OF CONTENTS

ARCHITECTURE & CONSERVATION OF MONUMENTS | ARCHITEKTURA I KONSERWACJA ZABYTKÓW

Full article
Cały artykuł
64

Joanna Jadwiga Białkiewicz | Cracow University of Technology, Poland

Domy dla muzyki jako ikony nowej tożsamości architektonicznej Polskich miast.

W ciągu ostatnich 20 lat można zaobserwować w Polsce dużą liczbę inwestycji związanych z insty-tucjami kultury, wśród których szczególnie wyróżniają się domy dla muzyki. Celem analizy jest wskazanie cech wspólnych opisanych obiektów oraz warunkujących ich wyjątkową jakość architek-toniczną. Są to: kontekstualizm, czyli kreatywne i symboliczne nawiązanie do historii i tradycji re-gionu, kontekstu miejsca i funkcji; zastosowanie nowatorskich materiałów i technologii; optymalna akustyka; ekspresyjne wnętrza. Celem było każdorazowo stworzenie obiektów ikonicznych, me-dialnych landmarków, i zostało to osiągnięte dzięki wyróżniającej się nowoczesnej formie architek-tonicznej i nawiązaniu do historii i genius loci miast.

Słowa kluczowe: akustyka, forma, kontekstualizm, obiekty ikoniczne.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8827-9397
Buildings for music as the icons of the Polish cities’ new architectural identity.

Over the last 20 years, a great number of investments related to cultural institutions can be ob-served in Poland, among which the houses for music – particularly stand out. The aim of the anal-ysis is to indicate the common features of the mentioned buildings, and those which determine their exceptional architectural quality. These are: contextualism – a creative and symbolic reference to the local history and tradition; the use of innovative technologies; optimal acoustics; expressive interiors. In every case the goal was to create an iconic object and this was achieved thanks to the modern architectural form and the symbolic references to the cities’ history and genius loci.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.B-01
Keywords: acoustics, form, contextualism, iconic buildings.

Full article
Cały artykuł
51

Justyna Juroszek | Academy of Silesia, Poland

Związek pomiędzy tradycyjnym budownictwem a naturą, na przykładzie góralskiej chaty z terenów Beskidu Śląskiego i Żywieckiego.

Celem artykułu było ukazanie związków pomiędzy architekturą ludową a krajobrazem naturalnym. Na etapie badań posłużono się analizą literatury, następnie badaniami terenowymi. Wykorzystane techniki badawcze to: kwerenda źródłowa, analiza zrealizowanych obiektów architektonicznych, autorska dokumentacja fotograficzna. Na podstawie szerszego rozpoznania tematu wytypowano przykład tradycyjnej śląskiej chaty Beskidu Śląskiego i Żywieckiego, nowoczesny budynek jedno-rodzinny Studia Atrium, budynek jednorodzinny Interurban oraz nowoczesną stodołę autorstwa Architekt Kozieł. Zastosowane kryteria wyboru to kryterium obiektywne środowiska architektonicz-nego oraz nawiązanie formalne do archetypu góralskiej chaty. W wyniku badań stwierdzono, iż można projektować wykorzystując dorobek architektury ludowej, sprawiając przy tym że budowle są lekkie i harmonijnie wpisują się w zastany krajobraz.

Słowa kluczowe: sztuka ludowa, drewno, gont, chata chłopska.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7157-1180
The relationship between traditional architecture and nature, on the example of a highlander cottage from the Silesian Beskid area and Żywiec area.

The aim of the article was to show the connections between folk architecture and the natural land-scape. At the research stage, literature analysis was used, followed by field research. The research techniques used are: source query, analysis of completed architectural objects, original photo-graphic documentation. Based on a broader examination of the topic, an example of a traditional Silesian cottage in the Silesian and Żywiecki Beskid, a modern single-family building by Studio Atrium, a single-family building by Interurban and a modern barn by Architekt Kozieł were selected. The selection criteria used are an objective criterion of the architectural environment and a formal reference to the archetype of a highlander's cottage. As a result of the research, it was found that it is possible to design using the achievements of folk architecture, while making the buildings light and harmoniously fit into the existing landscape.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.B-02
Keywords: folk art, wood, shingle, peasant cottage.

Full article
Cały artykuł
40

Jan Kurek | Professor emeritus of the Cracow University of Technology, Poland

Dylematy konserwatorskie – Modrzewiowy Dwór w Rzucowie – studium przypadku.

Zbudowany w latach 1884-1892 w majątku Adama Mokiejewskiego w Rzucowie szczęśliwie prze-trwał dwie wojny światowe aż do naszych czasów. Po konfiskacie majątku dwór zaadaptowano na Państwowy Dom Dziecka. W 2011 roku dwór trafia w prywatne ręce, a bieżącym problemem przy-jęcie strategii konserwatorskiej pozwalającej zachować maksimum oryginalnej, zabytkowej sub-stancji budynku, przy jednoczesnej realizacji programu użytkowego dostosowanego do aktualnych potrzeb użytkowych.

Słowa kluczowe: adaptacja, drewniany dwór, Rzuców.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0853-5312
Consevation dilemmas – Larchwood Manor in Rzuców – case study.

Built in the years1884–1892 on the estate of Adam Mokiejewski in Rzuców, the manor thankfully survived the two World Wars into the present day. After the confiscation of the estate, the manor was adapted into a State Children’s Home. In 2011, the manor became private property, and the current problem was to adopt a conservation strategy that would allow a maximum of the build-ing’s original historic substance to be preserved, while at the same time implementing a use pro-gramme adapted to current needs.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.B-03
Keywords: adaptive reuse, Rzuców, wooden manor house.

Full article
Cały artykuł
46

Magdalena Kozień-Woźniak, Marta Fąfara, Anna Porębska | Cracow University of Technology, Cracow, Poland || Evelyn Furquim Werneck Lima | The Federal University of The State of Rio de Janeiro, Brazil

Nowoczesne technologie projekcyjne w zabytkowych salach teatralnych Krakowa – szansy i zagrożenia.

Wraz z rozwojem multimediów i ich rosnącą rolą w tworzeniu kultury, na przestrzeni ostatnich kilku-dziesięciu lat język sztuk performatywnych uległ znaczącym zmianom. Jednakże, podobnie jak w przypadku Krakowa, wiele zespołów teatralnych ma swoją siedzibę od kilkudziesięciu lat w tych samych zabytkowych budynkach, będących ważnymi zabytkami i chronionymi obiektami architek-tury. Artykuł przedstawia badania, które pokazują szanse i zagrożenia związane z wprowadzaniem nowoczesnych technologii projekcyjnych do obiektów zabytkowych. Wyniki badań można uznać za inspirujące dla artystów i techników, a także konserwatorów i architektów zajmujących się reno-wacją i konserwacją zabytkowych sal teatralnych.

Słowa kluczowe: architektura teatrów, historyczne sale teatralne, parametryzacja sal teatralnych, projekcja multime-dialna.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3102-4876 https://orcid.org/0000-0001-7939-9947 https://orcid.org/0000-0002-8014-0542 https://orcid.org/0000-0002-2578-6180
Modern projection technologies in historic theatre halls of Cracow – opportunities and risks.

Along with the development of multimedia and their increasing role in producing culture, the lan-guage of performative arts have change significantly over the past few decades. However, as in the case of Krakow, Poland, many theatre companies are seated for decades in the same historic buildings, being important landmarks and protected architectural monuments. The paper sheds some light on opportunities and risks of introducing modern projection technologies into historic building. Results of reserch can be considered inspirational for artist and technicians as well as conservators and architects involved in the renovation and conservation of historic theatre halls.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.B-04
Keywords: architecture of theatres; historic theatre halls; multimedia projection technologies; theatre halls parametrization.

Full article
Cały artykuł
47

Sebastian Łabędź | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

Kształt i znaczenie stref na styku obszaru mieszkaniowego i otoczenia w architekturze i urbanistyce osiedli mieszkaniowych.

Rozwój różnorodnych rodzajów komunikowania się bez konieczności fizycznego kontaktu przy-niósł postępującą atomizację społeczeństw. Wpłynęło to na sposób życia, a w dalszej kolejności na postrzeganie i funkcjonowanie w przestrzeni zamieszkania. Strukturalizacja takiej przestrzeni, w ujęciu przestrzeni prywatnej i publicznej powinna umożliwiać podejmowanie niewymuszonych kon-taktów interpersonalnych i ich utrwalenie. Pozostało to w ścisłym związku z poczuciem bezpie-czeństwa i komfortu w miejscu zamieszkania. W niniejszym artykule przedstawiona została analiza stref na styku obszaru mieszkaniowego i otoczenia jako przestrzeni łączącej, a nie rozdzielającej ich użytkowników. Badania autorskie dowiodły, że również ten rodzaj przestrzeni może wywrzeć wpływ na tworzenie się więzi sąsiedzkich, a w dalszej kolejności na poczucie bezpieczeństwa.

Słowa kluczowe: przestrzeń „broniąca”, więź sąsiedzka, wspólnota mieszkaniowa.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5178-4293
Shape and meaning of the zones at the junction of the residential area and the environment in the architecture and urban planning of residential estates.

The development of various types of communication without the need for physical contact has brought the progressive atomization of societies. This influenced the way of life, and then the perception and functioning in the living space. The structuring of such space, in terms of private and public space, should enable unforced interpersonal contacts and their consolidation. This was closely related to the sense of security and comfort in the place of residence. This article presents an analysis of zones at the junction of the residential area and the surroundings as a space con-necting, not separating, their users. The author's research has proven that this type of space can also have an impact on the formation of neighborly bonds and, subsequently, on the sense of security.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.B-05
Keywords: „defensible” space, neighborhood bond, housing community.

Full article
Cały artykuł
43

Paweł Maryńczuk | Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University, Poland

Twórcze projektowanie w ujęciu zmiany poprawnej a ocena relewancji rozwiązań projektowych.

Badania w architekturze nacelowane na doskonalenie praktyki projektowej te oparte na doświad-czeniu, zwykle rozpoczynają się od świadomej identyfikacji problemu i celu. Z tego też względu niezbędne staje się sformułowanie postulatu weryfikacji kryteriów oceny przez wprowadzenie do procesu ich formułowania mechanizmu weryfikacyjno-korygującego. Za rozwiązania poprawne – relewantne uważa się te rozwiązania, które odpowiadają kryteriom oceny, co znaczy, że oceny roz-wiązania problemu modyfikacyjnego są zgodne z wzorcem danym przez rozwiązanie. W przypad-kach niepowtarzalnych, jako że one właśnie są przypadkami o najpoważniejszych konsekwencjach, kryteria muszą być formułowane indywidualnie. To, co autor chce zrobić, to opisać tę właściwość, tzn. zdefiniować sens relewancji, jako atrybutu badań.

Słowa kluczowe: Teoria zmiany, projektowanie, zmiana relewantna, badania, kryteria, weryfikacja.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0627-3061
Creative design from the perspective of correct change versus assessing design solution relevance.

Experience-based research in architecture aimed at perfecting design praxis typically begins with an informed identification of the problem and goal. It therefore becomes necessary to postulate a verification of assessment criteria by introducing a verification and revision mechanism into their formulation. Correct – relevant – solutions are those which meet assessment criteria, which means that the assessments of the modification problem solutions comply with the pattern produced by the solution. In unique cases, as they are cases with the most severe consequences, criteria need to be formulated on a case-specific basis. The author wishes to describe this property, namely to define the sense of relevance as an attribute of research.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.B-06
Keywords: Theory of change, design, relevant change, research, criteria, verification.

Full article
Cały artykuł
47

Klaudia Stala, Katarzyna Kołodziejczyk | Cracow University of Technology, Poland

Kompleksowa muzealizacja dziedzictwa archeologiczno-architektonicznego na przykładzie Wiślicy.

Artykuł przedstawia analizę zachodzących zmian związanych z rewitalizacją miasta Wiślica, z uwzględnieniem włączenia w ten proces zasobu dziedzictwa archeologiczno-architektonicznego. W efekcie rewitalizacja oparła się na muzealizacji poszczególnych obszarów historycznych, prze-prowadzanej w sposób etapowy, w celu odbudowy potencjału turystycznego oraz ekonomicznego regionu oraz wzrostu dobrostanu lokalnej społeczności. Wspomniane działania, których prioryte-tem jest ochrona dziedzictwa, a następnie jego promocja oraz powszechna edukacja i dostępność wykonywana jest w Wiślicy w oparciu o współczesne standardy rewaloryzacji i modernizacji prze-strzeni publicznych. Niniejszy przykład stanowi ważny etap w rozwoju zrównoważonej polityki za-rządzania i ochrony dziedzictwa historycznego, a monitorowanie efektów rozwoju miasta jest waż-nym elementem szkoleniowym.

Słowa kluczowe: muzealizacja, rewitalizacja, Wiślica, dziedzictwo archeologiczno-architektoniczne.

ORCID: https://orcid.org/0000–0001–7222–8504 https://orcid.org/0000-0001-5921-4861
Comprehensive musealization of archaeological and architectural heritage on the example of Wiślica.

The article presents an analysis of the ongoing changes of revitalization of the city of Wiślica, taking into account the inclusion of the archaeological and architectural heritage resource. As a result, the revitalization was based on the musealization of individual historical areas, carried out in stages in order to rebuild the tourist and economic potential of the region. The above-mentioned project, which priority is the protection of heritage, and then its promotion as well as universal education and accessibility, is carried out in Wiślica, based on contemporary standards of revalor-ization and modernization of public spaces. This example is an important in the development of a sustainable policy for the management and protection of historical heritage, and monitoring the effects the city's development is an important training element.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.B-07
Keywords: musealization, revitalization, Wiślica city, archaeological and architectural heritage.

Full article
Cały artykuł
46

Joanna Stefańska, Agata A. Gawlak, Paulina Kowalczyk | Poznan University of Technology, Poland

Alternatywne przestrzenie wystawiennicze. Analiza komparytystyczna.

Celem artykułu jest dokonanie wielokryterialnej analizy komparatystycznej różnych przestrzeni wy-stawienniczych, niepełniących pierwotnie funkcji galerii sztuki oraz ustalenie w jaki sposób wpływa-ją one na dobór dzieł i koncepcję wystawy. Analizy dokonano na podstawie ekspozycji prac pla-stycznych na wystawach zbiorowych w trzech niekonwencjonalnych przestrzeniach architektonicz-nych: komercyjnej, poprzemysłowej oraz zabytkowej. Wielokryterialna analiza porównawcza wyka-zała heterogeniczność cech badanych miejsc oraz dynamikę relacji i interakcji zachodzących po-między architekturą, a sztuką oraz partycypacyjną rolę przestrzeni architektonicznej w procesie tworzenia ekspozycji i doboru dzieł.

Słowa kluczowe: white cube, przestrzeń wystawiennicza, przestrzeń, dzieło, architektura, site- specific, interakcja.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0080-9072 https://orcid.org/0000-0002-6234-7953 https://orcid.org/0000-0003-2244-4860
Alternative exhibition spaces. Multi-criteria method of comparative analysis.

The aim of this article is to make a multi-criteria analysis of various exhibition spaces of an origi-nally non-exhibition character and to determine how these spaces affect the selection of works and the exhibition concept. The analysis is based on the exhibitions of art objects at collective exhibitions in unconventional architectural spaces: commercial, post-industrial and in the historic interior. The multi-criteria comparative analysis shows a variety of features of the studied spaces as well as the relationship between architecture and art and their mutual interaction, and the partici-patory role of the non-exhibition space in the process of creating an exhibition and selecting works has been proven.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.B-08
Keywords: white cube, exhibition space, space, work, architecture, site specific, interaction.

URBAN AND REGIONAL PLANNING | URBANISTYKA I PLANOWANIE PRZESTRZENNE

Full article
Cały artykuł
49

Volodymyr Durmanov | Bydgoszcz University of Technology, Poland, Ukrainian Academy of Architecture, Ukraine

Wprowadzenie koncepcji „geometrycznego standardu pomieszczenia mieszkalnego” w tworzeniu modelu jego zrównoważonego rozwoju.

Większość współczesnego budownictwa mieszkaniowego charakteryzuje się coraz większą jako-ścią wizualną, co jednak nie powstrzymuje krótkiego okresu istnienia nowych budynków i rosnącej liczby pustych lub tymczasowo użytkowanych mieszkań na całym świecie. Artykuł ma na celu za-proponowanie wykorzystania koncepcji „geometrycznego standardu pomieszczenia mieszkalnego” w celu zdobycia wiedzy o warunkach życia współczesnych domostw oraz ich działalności i zacho-waniu w istniejącym pomieszczeniu państwa. Jak pokazuje praktyka jego stosowania w pilotażo-wych badaniach środowiskowych, wprowadzenie pojęcia może być owocne w tworzeniu lokalnych modeli stabilnego geometrycznego rozwoju środowiska.

Słowa kluczowe: pomieszczenie, mieszkanie, standard, domostwo.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2296-2310
Introducing the concept of the "geometric standard of living premises" in creating a model of its sustainable development.

Most contemporary housing is characterized by increasing visual quality, but that has not stopped the short period of its existence of new ones and the growing number of empty or temporarily used apartments around the world. The article aims to propose using the concept of the "geomet-ric standard of living premises" acquiring knowledge about the living conditions of modern house-holds and their activities and behaviors in the existing premises of the state. As evidenced by the practice of its use in pilot environmental studies, its use can be fruitful in creating local models of stable geometric development of the environment.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.C-01
Keywords: premises, housing, standard, household.

Full article
Cały artykuł
39

Rafał Obuchowicz | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

Wykorzystanie energii wiatru strefy przyziemnej w niskich obiektach zabudowy indywidualnej.

Problematyka pozyskiwania energii wiatru w obiektach budownictwa indywidualnego wiąże się ze zmianą zakresu podejmowanych zagadnień projektowych występujących w przypadku budynków wysokich i wielkoskalowych. Wynika to z ograniczonych rozmiarów założeń, rodzaju stosowanych urządzeń wiatrowych i potrzeby zachowania właściwych ich relacji do funkcji i formy obiektu archi-tektonicznego oraz z konieczności zapewnienia akceptowalnej wydajności energetycznej w warun-kach przepływu o charakterze turbulentnym. Przyjęte aktualnie podejścia projektowe, traktowane jako wzorce i stanowiące punkt wyjścia w procesie projektowym stanowią prawidłową syntezę za-gadnień podejmowanych przez projektanta, lecz nie wyczerpują w pełni podejmowanej problema-tyki. W niniejszym artykule przedstawiono koncepcję studyjną obiektu mieszkalnego, zlokalizowa-nego poniżej poziomu terenu i wyposażonego w instalację do pozyskiwania energii wiatru.

Słowa kluczowe: energia wiatru, turbina wiatrowa, bezpieczeństwo energetyczne, zdarzenie kryzysowe, schron.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4138-236X
Use of wind energy of the ground zone in low individual buildings.

The issue of obtaining wind energy in individual construction facilities is associated with a change in the scope of design issues undertaken in the case of high and large-scale buildings. This is due to the limited size of the assumptions, the type of wind devices used and the need to maintain their proper relationship to the function and form of the architectural object, and the need to ensu-re acceptable energy efficiency in turbulent flow conditions. The currently adopted design ap-proaches, treated as patterns and constituting the starting point in the design process, constitute a correct synthesis of the issues undertaken by the designer, but they do not fully exhaust the is-sues raised. This article presents a study concept of a residential facility located below ground level and equipped with an installation for obtaining wind energy.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.C-02
Keywords: wind energy, wind turbine, energy security, critical incident, shelter.

Full article
Cały artykuł
35

Iwona Połucha | University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland

Inwestycje na szlaku wielkich jezior mazurskich. Aktywnie po relaks – jachtem czy rowerem?

Szlak Wielkich Jezior Mazurskich, ceniony za malownicze krajobrazy i bogactwo przyrody, uznano za idealne miejsce dla entuzjastów aktywnego wypoczynku. Dzięki przeprowadzonym moderniza-cjom w zakresie żeglarstwa i turystyki rowerowej, użytkownikom zaoferowano szereg możliwości relaksu i komfort podczas rejsów po jeziorach, jak też w trakcie zwiedzania regionu na rowerach. Renowacja szlaku wodnego i wytyczenie ścieżki rowerowej umożliwiły przyjazne naturze odkrywanie mazurskich atrakcji. Szczególną uwagę poświęcono ekomarinom, czyli inwestycjom promującym ekologiczne podejście do żeglarstwa i minimalizującym negatywny wpływ oddziaływań turystyki na środowisko. Wskazano potrzebę integracji aktywnych form rekreacji z nowoczesnymi udogodnie-niami w celu rozwoju Mazur jako atrakcyjnej destynacji turystycznej, przy zachowaniu równowagi pomiędzy lokalną gospodarką a ochroną dziedzictwa. Inwestycje te przyczynią się do promocji zdrowego stylu życia, zachowania bioróżnorodności i zrównoważonego rozwoju turystyki.

Słowa kluczowe: inwestycje, krajobraz, Mazury, natura, renowacja, szlak, żeglarstwo.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8283-1785
Investments on the great masurian lakes trail. Actively for relaxation – by yacht or bike?

The Great Masurian Lakes Trail, valued for its picturesque landscapes and rich natural environment, was recognized as an ideal place for enthusiasts of active leisure. Thanks to modernizations in sailing and cycling tourism, users are offered a variety of relaxation opportunities and comfort during cruises on the lakes, as well as while exploring the region by bikes. The renovation of the water trail and the creation of a new bicycle path have enabled nature-friendly exploration of Masu-rian attractions. Special attention was given to ecomarinas, which are investments promoting an ecological approach to sailing and minimizing the negative impact of tourism on the environment. The need to integrate active forms of recreation with modern amenities was identified to develop the Masuria as an attractive tourist destination, while balancing between the local economy and the protection of heritage. These investments will contribute to the promotion of a healthy lifestyle, the preservation of biodiversity, and the sustainable development of tourism.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.C-03
Keywords: investments, landscape, Masuria, nature, renovation, sailing, trail.

Full article
Cały artykuł
36

Anna Pomykała | Rzeszow University of Technology, Poland

Przygotowanie miast do zmian klimatu: koncepcja międzymiastowego transferu wiedzy w zakresie dekarbonizacji budynków.

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie założeń do działań pilotażowych pokazujących, w jaki sposób regiony mogą zmienić sposób, w jaki przeciwdziałają zmianom klimatycznym w strukturze przestrzennej miast. Problem rozważany jest w kategorii identyfikacji grup interesariu-szy oraz dźwigni zmian. Próba wypracowania katalogu dźwigni pozwoli na ocenę przydatności i możliwości przeniesienia działań pilotażowych poza kontekst miasta. Konieczne są także dalsze badania w celu opracowania odpowiednich kryteriów pomiaru pozwalających określić skuteczność strategii. Koncepcja zdefiniowała jej główne elementy i nakreśliła przyszłe kierunki jej udoskonalenia.

Słowa kluczowe: architektura i urbanistyka, program pilotażowy, zmiany klimatu.

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8322-0620
Adapting cities for climate change: concept of multi-city knowledge transfer in the field of decarbonizing buildings.

The aim of this article is to present assumptions for pilot activities showing how regions can change the way they counteract climate change in the spatial structure of cities. The problem is considered in terms of identifying stakeholder groups and levers of change. An attempt to devel-op a catalog of levers will allow for the assessment of the usefulness and possibility of transfer-ring pilot activities outside the city context. Further research is also needed to develop appropriate measurement criteria to determine the effectiveness of the strategy. The concept defined its main elements and outlined future directions for its improvement.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.C-04
Keywords: architecture and urban planning, climate change, pilot project.

HISTORY | HISTORIA

Full article
Cały artykuł
38

Jerzy Silberring | AGH w Krakowie. Poland

Kobiety malarki i architektura w obrazach; od renesansu do czasów współczesnych.

Od Willi Benedetti w Rzymie do siedziby UNESCO w Paryżu, architektura tworzona przez kobiety stanowi istotny wkład w rozwój tej dziedziny. Udział kobiet w różnych zawodach był mocno ograni-czany do początków XX wieku, a ich dzieła pomijane, a często przypisywane mężczyznom (Ginge-ras 2022). Materiał poświęcony jest kobietom malarkom, ze szczególnym uwzględnieniem moty-wów architektonicznych prezentowanym na ich obrazach. Artykuł jest kontynuacją wcześniejszej publikacji opisującej malarzy mężczyzn, prezentujących w swoich dziełach motywy architektonicz-ne, a zatytułowanej "Motywy architektoniczne w malarstwie, wybrane zagadnienia" Przestrzeń i Forma (2023) 55. Praca ta obejmowała okres od Renesansu do czasów współczesnych.

Słowa kluczowe: architektura, integracja, kobiety malarki, obrazy.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4362-8362
Women painters and architectural motifs; from renaissance to modern times.

From Villa Benedetti in Rome to the UNESCO headquarters in Paris, architecture created by wom-en is an important contribution to the development of this field. Participation of women in various areas was limited up to the beginning of 20th century, and their works and achievements are still overlooked or attributed to men (Gingeras 2022). This material is dedicated to women painters, with emphasis on architectural motifs in their artwork. The article is a continuation of the earlier paper "Architectural motifs in painting, selected issues" Space and Form (2023) 55, covering period from the Renaissance to modern times.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.E-01
Keywords: architecture, integration, paintings, women painters.

ACCESSIBILITY | DOSTĘPNOŚĆ

Full article
Cały artykuł
45

Agnieszka Duniewicz | Bialystok University of Technology, Poland

„Meble” miejskie, dedykowane osobom z dysfunkcjami wzroku. Studium przypadku – Białystok.

Artykuł prezentuje raport z badań obejmujących ogół tyflografik oraz modeli dotykowych, prezen-towanych w przestrzeni zewnętrznej Białegostoku. Celem badań było wskazanie cech problema-tycznych, występujących w aktualnym zbiorze, zaś celem publikacji – zwrócenie uwagi na proble-matykę odpowiedzialnego tworzenia tego rodzaju „mebli miejskich”. Materiał badawczy, pozyskany in situ poddano analizom porządkującym a następnie właściwym, które umożliwiły opracowanie odpowiednio: charakterystyki zbioru a następnie weryfikacji prawidłowości zastosowanych rozwią-zań. Efektem badań jest zestawienie cech problematycznych przedstawionych w aspektach pro-blemowych. Wskazano też cechy pozytywne mogące posłużyć jako „dobre wzorce”.

Słowa kluczowe: modele dotykowe, tyflografiki, uniwersalne „meble” miejskie.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4596-4052
Urban “furniture” dedicated to people with visual disfunctions. Case study- Białystok.

The article presents a research report covering all typhlographics and tactile models presented in the outdoor space of Białystok. The aim of the research was to indicate problematic features pre-sent in the current collection, and the aim of the publication was to draw attention to the issues of responsible creation of this type of "urban furniture". The research material obtained in situ was subjected to organizing and then proper analyses, which made it possible to develop the charac-teristics of the collection and then verify the correctness of the solutions. The result of the re-search is a summary of the problematic features presented in the problem aspects. Positive fea-tures that could serve as "good role models" were also indicated.

DOI: 10.21005/pif.2024.57.F-01
Keywords: tactile models, typhlography, universal “urban” furniture.