Teresa Bardzinska-Bonenberg, Agata Bonenberg, Tomasz Wagner | Faculty of Architecture and Design, University of Arts in Poznan, Poland; Faculty of Architecture, Poznan University of Technology, Poznan, Poland; Faculty of Architecture, Silesian University of Technology, Gliwice, Poland

Awangardowe formy w konserwacji architektury, a Teoria Przemian Stewarta Branda.

Tematem badań były współczesne formy architektoniczne stosowane w konserwacji zabytków. W oparciu o Teorię przemian i warstwowej budowy obiektu architektonicznego Stewarta Branda zbadano zróżnicowane realizacje wykazując, że wpisują się one w tę koncepcję różnicując znacznie trwałość rozwiązań poszczególnych warstw. Zastosowane metody badawcze to analiza rozwoju konserwacji w XX w., analiza teorii Branda w świetle założeń konserwacji zabytków, analiza przykładów realizacji i podsumowanie.

Słowa kluczowe: konserwacja architektoniczna, przekształcenia zabytków, Stewart Brand, teoria warstwowej struktury budowli.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1998-7306 https://orcid.org/0000-0003-1618-4417 https://orcid.org/0000-0002-6337-4427
Avant-garde forms in architectural conservation and Stewart Brand’s Theory of Change.

The subject of the research focused on contemporary architectural forms applied in the conservation of monuments. Based on Theory of Changes and Layered Construction of an Architectural Object by Stewart Brand, diversified enterprises were examined proving that they follow the concept of differentiating life spans of the individual buildings’ layers. The research methods include analysis of the 20th c. conservation development, analysis of Brand's concept in the light of conservation assumptions, case studies and summary.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.B-01
Keywords: architectural conservation, monument transformation, Stewart Brand, theory of layered structures of buildings.

Agata Bonenberg, Weronika Wlazły | Poznan University of Technology, Poland

Home staging, czyli przygotowanie nieruchomości do sprzedaży. Dyskusja o definicji.

Zagadnienie atrakcyjności wizualnej wnętrz architektonicznych i ich domniemanego wpływu na cenę i szybkość sprzedaży nieruchomości jest powodem popularyzacji profesjonalnego przygotowania nieruchomości do sprzedaży bądź wynajmu, znanym pod nazwą home staging (IAHSP Europe, 2022). Tematyka jest słabo zbadany naukowo; równocześnie brakuje jednoznacznej definicji i zakresu działań home stagerów. Zdaniem Autorek temat jest istotny ze względu na wymiar marketingowy, ekonomiczny, sprzedażowy w projektowaniu wnętrz. Poniższa praca ma charakter przeglądowy, stanowi podsumowanie aktualnego stanu wiedzy o rozwoju koncepcji przygotowania nieruchomości do sprzedaży w Polsce i na świecie. Jego celem jest określenie autorskiej definicji home staging na podstawie źródeł bibliograficznych naukowych, popularnych, branżowych oraz obserwacji rynku polskiego.

Słowa kluczowe: architektura mieszkaniowa i projektowanie wnętrz, home staging, marketing nieruchomości, przygotowanie nieruchomości do sprzedaży.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1618-4417 https://orcid.org/0000-0001-8977-1087
Home staging, i.e. Preparing real estate for sale. Discussion of the definitione.

The issue of the visual attractiveness of interiors and their impact on the user is strongly emphasised in the professional preparation of real estate for sale or rental, known as home staging (IAHSP Europe, 2022). However, the issue is poorly researched scientifically. There is also a lack of a clear definition and scope of home staging activities. According to the Authors, the issue is important due to the marketing, economic and sales dimension in the design of architectural interiors. The following article is an overview. It is a summary of the current state of knowledge about the development of the concept of preparing real estate for sale in Poland and in the world. Its purpose is to define the author's definition of home staging based on bibliographic scientific, popular, industry sources and observations of the Polish market.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.B-02
Keywords: residential architecture and interior design, home staging, real estate marketing, real estate preparation for sale.

Alagöz Meryem, Anna Pazdur-Czarnowska | Necmettin Erbakan University in Konya, Turkey West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

Technologie tio2 w architekturze na rzecz czystego powietrza w mieście.

Artykuł bada możliwości wykorzystania form architektonicznych w celu poprawy kondycji ludzkiej w zanieczyszczonych miastach i pokazuje rolę sztuki w zmianie wyobrażeń ludzi o jej wpływie na wellbeing w mieście. Autorki przedstawiają możliwości wykorzystania technologii dwutlenku tytanu (TiO2) jako składnika materiałów budowlanych i jej wpływu na oczyszczanie atmosfery z tlenków azotu. Badania te koncentrują się na kształtowaniu formy architektonicznej w celu promowania światło aktywnych materiałów budowlanych na rzecz ekologicznego myślenia. Przedstawiono tu wyniki akademickiego programu badawczego podjętego w WPUT (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny) w Szczecinie, we współpracy z Necmettin Erbakan University w Konya, Turcja.

Słowa kluczowe: architektura, filtracja powietrza, przestrzeń publiczna, technologia TiO2.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7483-4281 https://orcid.org/0000-0002-7479-5665
The use of tio2 technologies in architecture for air purification in the city.

This paper explores the possibilities of the use of architectural design in benefiting the human condition in polluted cities and shows the role of art in shifting people's ideas about its influence on an urban wellbeing. The authors depict the possible usage of titanium dioxide (TiO2) technology as a component of building materials and its impact on clearing the atmosphere from nitrogen oxides. This research is focused on shaping the architectural form to promote light-active building materials for ecological thinking. The results of the academic research programme undertaken at WPUT (West Pomeranian University of Technology) in Szczecin, in cooperation with the Necmettin Erbakan University in Konya, are presented here.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.B-03
Keywords: air purification, architecture, urban wellbeing, TiO2 technology.

Piotr Gradziński | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

Minimalizacja śladu ekologicznego poprzez wykorzystanie mechanizmu klosza w procesie projektowym architektury.

Artykuł dotyczy problemu zmian klimatu i możliwości adaptacji w procesie projektowym architektury mechanizmu klosza (ang. Bubbles) działającego obecnie w sektorach przedsiębiorstw, zakładów produkcyjnych, który polega na określeniu maksymalnego poziomu emisji zanieczyszczeń. Problem rozważany jest w kategorii analizy i doboru materiałów budowlanych. Cel analiz określono ze względu na zmieniający się klimat a możliwości kontroli emisji zanieczyszczeń operując w ograniczonym obszarze, w pewnego rodzaju „bańce”, z nałożeniem ograniczeń „klosza” na architekturę. Prowadzi to do poszukiwania i zmian w paradygmacie projektowania architektury oraz zastosowania odpowiednich rozwiązań m.in. materiałowych i techniczno-technologicznych kontrolując oraz minimalizując negatywne oddziaływania na środowisko naturalne.

Słowa kluczowe: architektura, bank materii, DNA, LCA, mechanizm klosza, zrównoważony rozwój.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5713-2309
Minimization of the ecological footprint through the use of the bubbles mechanism in the architecture design proces.

The article concerns the problem of climate change and the need to adapt to the design process the architecture of the bubble mechanism currently operating in the sectors of enterprises and production plants, which consists in determining the maximum level of pollutant emissions. The problem is considered in the category of analysis and selection of building materials. The aim of the analyzes was determined due to the changing climate and the possibility of controlling pollutant emissions by operating in a limited area, in a kind of "bubble", with the imposition of limits the architecture. This leads to the changes in the paradigm of architectural design and the application of appropriate solutions, e.g. materials as well as technical-technological ones, controlling and minimizing the negative impact on the natural environment.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.B-04
Keywords: architecture, Bubbles, DNA, LCA, matter bank, sustainable development.

Gürkan Topaloğlu, Asu Beşgen | Karadeniz Technical University, Trabzon, Turkey

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9543-8520 https://orcid.org/0000-0002-9692-6224
Analysis of trabzon monopoly building revitalization, architectural design competition.

The aim of the article is to identify an upper scale + subscale evaluation method based on the decisions and approaches of awarded architectural design competition projects carried out in the historical environment. In the first stage, within the scope of the upper scale evaluation method, the decisions about the environment of the awarded projects were examined in the headings of roads, city walls/fortifications and Atapark. In the second stage, the approaches of the awarded projects belonging to the building proposals were examined with a subscale, within the scope of design, preservation and re-functioning approaches.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.B-05
Keywords: Transformation, Architectural Design Competition, Historical City, Trabzon Monopoly Building.

Grzegorz Wojtkun | Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Poland

Oryginalność a plagiat i podobieństwo w architekturze – prawnoautorskie aspekty twórczości architektonicznej.

Kwestia prawnoautorskiej ochrony własności intelektualnej w architekturze wzbudzała dotychczas wiele kontrowersji. Wynikało to ze złożonej natury architektonicznego procesu twórczego i nierzadko długiego czasu jego trwania. Podnoszono przy tym zarzut niedostatecznego dookreślenia sposobów i zakresu ochrony prawnoautorskiej twórczości architektonicznej, a w szczególności w odniesieniu do nienaruszalności więzi twórcy z utworem oraz braku równowagi ekonomicznej między twórcą a zamawiającym. Jednocześnie poruszono zagadnienie nieumyślnego przywłaszczenia cudzej własności intelektualnej w architekturze w kontekście plagiatu jako takiego.

Słowa kluczowe: koncepcja projektowa, plagiat architektoniczny, prawnoautorska ochrona twórczości architektonicznej, zamysł twórczy.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8017-6238
Originality versus plagiarism and similarity in architecture: copyright aspects of architectural design.

Intellectual property protection via copyright in architecture has been a matter of much controversy. This stemmed from the complex nature of the architectural creative process and its often long duration. Here, there were accusations of the means and scope of copyright protection of architectural designs being insufficiently precise, especially with respect to the inalienability of the author–work link and the lack of economic balance between the designer and the client. The subject of the unintentional infringement on another’s intellectual property in architecture in the context of plagiarism itself.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.B-06
Keywords: design proposal, architectural plagiarism, copyright protection of architectural designs, creative idea.

Anna Agata Kantarek | Cracow University of Technology, Poland

Urbanistyka działka po działce. Obszar wokół dawnej rzeźni w Krakowie.

Głównym celem prezentowanych badań jest mapowanie zmian morfologicznych na wybranym obszarze Krakowa po zmianach politycznych w Polsce i Europie Wschodniej w 1989 roku. Opisany rozwój był uwarunkowany zmianami w Polskim prawie urbanistycznym, które doprowadziły do sytuacji braku ogólnych zasad na poziomie planu ogólnego, co określiliśmy mianem urbanistyki działka po działce.

Słowa kluczowe: Kraków, morfologia urbanistyczna, rejon morfologiczny, urbanistyka działka po działce.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2422-3797
Plot by plot urbanism. The area around the former slautherhouse in Krakow.

The main objective of this research is to map the morphological changes in the selected area of Krakow after the political changes in Poland and Eastern Europe in 1989. The development described was conditioned by changes in urban law in Poland, which led to a situation of no general rules at Masterplan level, what we have termed plot by plot urbanism.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.C-01
Keywords: in alphabetical order – Krakow, morphologicl region, plot by plot utrbanism, urban morphology.

Daniel Ogrodnik, Marzena Klepak | Cracow University of Technology; Urząd Miasta Krakowa, Poland

Korytarze rozwoju struktury przestrzennej miasta – wybrane zagadnienia delimitacji. Studium przypadku.

Autor podejmuje problematykę modelowej interpretacji struktury przestrzennej miasta. W podejściu tym akcentuje się rolę konstrukcji urbanistycznej opartej o miejsca węzłowe i korytarze rozwoju. Kontynuując badania nad strukturą przestrzenną Krakowa, autor rozważa kryteria właściwe dla delimitacji pasm terenów o najwyższym potencjale krystalizowania tkanki miejskiej. Na tym tle przedstawia efekty studium przypadku jednej z głównych osi rozwoju Krakowa.

Słowa kluczowe: korytarz rozwoju, miejsce węzłowe, struktura przestrzenna miasta.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4635-1645 https://orcid.org/0000-0001-8231-1571
Development corridors of the city spatial structure – selected issues of delimitation. Case study.

The author deals with the model interpretation of the city's spatial structure. This approach emphasizes the role of the urban structure based on nodes and development corridors. Continuing the research on the spatial structure of Krakow, the author considers the criteria appropriate for the delimitation of areas with the highest crystallization potential of the urban tissue. Against this background, presents the results of a case study of one of the main development axes of Krakow.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.C-02
Keywords: development corridor, nodal place, city spatial structure.

Wojciech Bobek | Cracow University of Technology, Poland

Arboretum Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach – synergia dziedzictwa kulturowego i wyjątkowych wartości różnorodności przyrodniczej.

Arboretum Pendereckiego w Lusławicach jest przykładem twórczego i wyjątkowego dzieła wybitnego kompozytora, wizjonera i miłośnika drzew. Na kanwie historycznego parku powstało, nowe, wybitne dzieło, kolekcja, łącząca ogromną liczbę taksonów w elementy kompozycji ogrodowej, bazującej na znaczących osiągnięciach sztuki ogrodowej kultury klasycznej. Wysokie walory przyrodniczo-kulturowe w płynny sposób przenikają się z zabytkowym parkiem i otoczeniem dworu w Lusławicach. Obiekt stanowi, rzadki obecnie, przykład twórczego rozwoju historycznego układu o nowe elementy, bez jednoczesnego niszczenia zastanych wartości, a raczej ich ochrony i rozkwitu, tworząc nowe wartości w skali regionalnej, ogólnopolskiej, a z racji samego twórcy, ogólnoświatowej.

Słowa kluczowe: arboretum, bioróżnorodność, dziedzictwo kulturowe, kolekcja roślin, sztuka ogrodowa.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6933-1110
Krzysztof Parboretum in Lusławice – a synergy of cultural heritage and exceptional values of natural diversity.

Penderecki's Arboretum in Lusławice is an example of the creative and unique work of an outstanding composer, visionary and lover of trees. Based on the historic park was created, a new, outstanding work, a collection combining a huge number of taxa into elements of garden composition, based on significant achievements of garden art of classical culture. The high natural and cultural values seamlessly blend with the historical park and the surroundings of the Lusławice Manor. The property is a rare example today of creative development of the historic layout with new elements, without simultaneous destruction of the existing values, but rather their protection and flourishing, creating new values on a regional, national and, because of the creator himself, global scale.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.D-01
Keywords: arboretum, biodiversity, cultural heritage, plant collection, garden art.

Robert Barełkowski, Władysław Szaflik | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

Zasób kolejowych wież ciśnień Polski Zachodniej z lat 1870-1965 a zasób międzynarodowy.

Intencją jest ukazać międzynarodowe relacje typologiczne, formalne oraz chronologiczne tego typu obiektów, w kontekście wybranych rozwiązań technicznych i technologicznych, które rzutowały na powstawanie form architektonicznych. Infrastruktura kolejowa rozwijała się zarówno w odniesieniu do konkretnych działań podejmowanych w ramach działań administracji kraju, jak i stanowiła wyraz ogólnych potrzeb i wymagań technologicznych. Istotą tej analizy jest rozpoznanie, które z typologii są typologiami funkcjonującymi w zasobie krajowym, a które w zasobie międzynarodowym.

Słowa kluczowe: kolejowe wieże ciśnień, architektura historyczna, dziedzictwo przemysłowe, zbiorniki wodne, wodociągi kolejowe.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2375-4257 https://orcid.org/0000-0003-3767-8766
The railway water towers resource in Western Poland in the years 1870-1965 versus the international resource.

It has been intended to present international typological, formal and chronological relations of these types of structures in the context of the selected technical and technological solutions that would influence the emergence of architectural structures. Railway infrastructure used to develop both with reference to specific actions undertaken within the framework of activities of state administration as well as constituted the expression of universal needs and technological requirements. The essence of this analysis is to recognise which of these typologies can be referred to as functioning within the national resource and which within the international one.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.E-01
Keywords: railway water towers, historic architecture, industrial heritage, railway water reservoirs, railway water supply.

Jan Kurek | Em. Prof. Politechniki Krakowskiej, Poland

Drewniane Cerkwie Galicyi.

Od końca XIX wieku (czyli od ponad 150 lat) ukazało się wiele opracowań prezentujących i analizujących układy konstrukcyjne i formy cerkwi drewnianych. Poszczególni badacze różnie klasyfikowali i nazywali elementy i formy tych budowli sakralnych – szczególnie w przypadku poszczególnych części cerkwi. Autor zajmuje się konstrukcją i formami drewnianych cerkwi greckokatolickich od 1989 roku. Problemem badawczym przedstawionym w artykule jest architektura – budowa i forma drewnianych cerkwi greckokatolickich, które przetrwały burzliwą historię Polski i Ukrainy.

Słowa kluczowe: cerkwie drewniane, grekokatolicyzm, konstrukcje drewniane.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0853-5312
Wooden Orthodox Churches of Galicia.

Since the end of the nineteenth century (i.e., for over 150 years), many studies that presented and analysed the structural systems and forms of wooden Orthodox churches. Various researchers classified and named elements and forms of these church buildings differently – especially so in the case of the individual parts of the churches. The author has investigated the structures and forms of wooden Orthodox Eastern Catholic churches since 1989. The research problem presented in this paper is architecture – the structure and form of Greek Catholic wooden churches that have survived their turbulent histories in Poland and Ukraine.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.E-02
Keywords: Greek Catholicism, wooden churches, wooden structures.

Wiktor Bosowski | Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra, Poland

Układy wielowieżowe kolejowych wież ciśnień – unikalność, relacje i oddziaływania w Kędzierzynie-Koźlu i Kostrzynie nad Odrą.

Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na stawiane pytanie o szczególną wartość kolejowych wież ciśnień zarówno jako pojedynczych obiektów oraz jako zespołów wielowieżowych. W toku badań opartych o metody ilościowe oraz jakościowe problem badawczy rozważano w trzech wariantach jakimi są oddziaływania wież na otoczenie, ich wzajemnych relacji oraz relacji wynikających z nasycenia miasta wieżami. Do badań posłużono się modelowaniem, statystyką oraz studiami przypadków, a rezultaty pozwoliły sformułować odpowiedzi na badany problem lub przynajmniej sformułować wstępne hipotezy jako przyczynek do przyszłych badań.

Słowa kluczowe: kolejowe wieże ciśnień, architektura przemysłowa, infrastruktura kolejowa, układy wielowieżowe, unikalność.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3232-9965
Multi-tower systems of railroad water towers – uniqueness, relations and impacts in Kędzierzyn-Koźle and Kostrzyn on the Kder.

The purpose of this article is an attempt to answer the question posed about the special value of railway water towers both as individual objects and as multi-tower complexes. In the course of research based on quantitative and qualitative methods, the research problem was considered in three variants, which are the impacts of towers on the environment, their mutual relations and relations resulting from the saturation of the city with towers. Modeling, statistics and case studies were used in the research, and the results made it possible to formulate answers to the studied problem or at least formulate preliminary hypotheses as a contribution to future research.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.E-03
Keywords: railroad water towers, industrial architecture, railroad infrastructure, multi-tower layouts, uniqueness.

Katarzyna Krasowska, Adam Zwoliński | West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Poland

Miasto dostępne – wykorzystanie technologii cyfrowych do poprawy dostępności przestrzeni publicznej dla osób ze szczególnymi potrzebami.

Miasto jest dostępne, jeżeli wszyscy mogą bez problemu w nim mieszkać i korzystać z jego zasobów. Osoby z niepełnosprawnościami to największa mniejszość społeczna na świecie, a w Unii Europejskiej co szósty obywatel i obywatelka ma niepełnosprawność. Artykuł przedstawia przegląd istniejących technologii cyfrowych wspomagających funkcjonowanie w mieście osób ze szczególnymi potrzebami. Celem artykułu jest analiza istniejących narządzi cyfrowych służących ułatwieniu życia w mieście osobą z różnymi dysfunkcjami oraz sformułowanie wytycznych dla powstania nowych narzędzi wspomagających „udostępnianie” przestrzeni publicznej i usług miast.

Słowa kluczowe: aplikacje mobilne, dostępność, miasto dostępne, osoby ze szczególnymi potrzebami, projektowanie uniwersalne

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9232-9596 https://orcid.org/0000-0001-9404-0748
Accessible city – using digital technologies to improve the accessibility of public space for persons with specific needs.

A city is accessible when everyone can easily live in it and use its resources. Persons with disabilities are the largest social minority in the world, and it is estimated that a sixth of the European Union’s citizens has a disability. This paper presents a review of current digital technologies that support persons with special needs in functioning in cities. The objective of the paper was to analyze existing digital tools that make city living easier to persons with various disfunctions and to formulate guidelines for the development of new tools that support making urban public spaces and services accessible.

DOI: 10.21005/pif.2022.52.F-01
Keywords: mobile applications, accessibility, accessible city, persons with special needs, universal design.