Ewa Cisek I Wroclaw University of Science and Technology, Poland

Idea ekostruktury we współczesnej architekturze Oslo.

Prowadzone w ostatnich latach działania rewitalizacyjne w obrębie miejskiej tkanki Oslo pozwoliły wygenerować założenia architektoniczne o nowym charakterze określane mianem ekostruktur. Powstają one zarówno w strefach nabrzeża miasta oraz towarzyszących mu naturalnych i sztucznie utworzonych cyplach (przedsięwzięcie Fjordbyen), jaki i w ścisłym jego centrum (dzielnica Grünerløkke). Są to dawne, zamknięte tereny portowe i poprzemysłowe transformowane obecnie w nowe założenia przyjazne środowisku o funkcji: mieszkaniowej, usługowej, kulturotwórczej i rekreacyjnej. Kształtowane często na granicy dwóch środowisk miejskiego i wodnego oraz miejskiego i parkowego tworzą nową jakość architektury, nawiązującą dialog ze środowiskiem przyrodniczym i miejscowym ekosystemem.

Słowa kluczowe: architektura Oslo, ekostruktura, norweska architektura.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7613-6612
Idea of ecostructure in contemporary architecture of Oslo.

The revitalization actions carried out in recent years within the urban tissue of Oslo made it possible to generate architectural layouts of a new character known as eco-structures. They are created both in the wharf zones of the city and accompanying natural and artificially formed promontories (Fjordbyen enterprise) as well as in its very centre (Grünerløkke district). These are old closed port and post-industrial areas now transformed into new layouts with residential, service, culture-creating and recreation functions. Frequently shaped on the border of two environments, i.e. urban and water as well as urban and park ones, they create a new quality of architecture making a dialogue with the natural environment and the local ecosystem.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.B-01
Keywords: architecture of Oslo, eco – structure, Norwegian architecture.

Jan Kurek I Krakowska Akademia im. A.F. Modrzewskiego, Krakov, Poland

Dydaktyka architektoniczna w przedmiotach technicznych w dobie pandemii.

E-learning w Polsce ma już kilkunastoletnią tradycję. Pandemia Covid-19 postawiła przed wszystkimi dziedzinami życia nowe wyzwania – dotyczą one również wszystkich szczebli nauczania. Blisko 12-miesięczne już doświadczenia dydaktyki na wydziałach architektury – także w grupie przedmiotów technicznych – ujawnia związane z tym problemy. Głównym kłopotem jest tu m.in. nauczanie budownictwa i materiałoznawstwa, będących podstawą sporządzania projektów realizacyjnych. Przedmiot ten jest zwykle problemem dydaktycznym, zaś obecne zdalne nauczanie sytuację jeszcze pogarsza. Jest to spore wyzwanie tak dla nauczających jak i dla studentów. Więcej czasu wymaga obecnie przygotowanie i prowadzenie ćwiczeń projektowych oraz wykonywanie korekt rysunków. Także uczący się powinni zintensyfikować samokształcenie. Nic jednak nie zastąpi interpersonalnych relacji mistrz-uczeń, kontaktów i inspiracji rówieśniczych oraz praktyk terenowych i badań laboratoryjnych.

Słowa kluczowe: architektura, budownictwo, dydaktyka, pandemia.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0853-5312
Architectural teaching technical subjects during a pandemic.

In Poland, e-learning already has a tradition that goes back over a decade. The Covid-19 pandemic has placed new challenges before all fields of life – including all levels of education. They now encompass almost ten months of experience in teaching at faculties of architecture – including the teaching of engineering modules. The construction and materials science module is key here as it provides the basis for developing construction-phase designs. This module is typically a significant teaching problem and the current situation concerning teaching has exacerbated this. This is a serious challenge for students and teachers alike. Preparation and delivery of online design studio classes requires more time. Instructors should also intensify their self-education efforts. However, there is nothing that can replace interpersonal master–student relationships, contacts, inspiration by peers, practical training and laboratory research.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.B-02
Keywords: architecture, construction, didactics, pandemic.

Paweł Maryńczuk I Krakowska Akademia im. A.F. Modrzewskiego, Poland

Intuicja i dedukcja w procesie wyjaśniania poprawności dowodu w diagramach architektonicznych.

Tworzenie diagramów to okazja do wyrafinowanej analizy pojęć i swoistego wnikania w ich treść. To również bezpośredni kontakt ze zjawiskami o charakterze psychologicznymi i przeciwstawieniem intuicji i dedukcji, jako źródeł poznania. Analiza rozwoju stanowisk filozoficznych pozwoli na ukazanie procesu odchodzenia od poglądu klasycznego w myśl, którego w sposób intuicyjny ujmujemy poszczególne etapy rozumowania na rzecz poglądu zgodnie, z którym ta argumentacja może mieć charakter czysto formalny (zaś rola intuicji zostaje mocno zredukowana). Natomiast „produktem ubocznym” będzie wyjaśnienie, pewnych często spotykanych uproszczeń związanych ze zrozumieniem obu stanowisk utożsamianych ze skrajnymi ich wersjami. Intuicyjnego reliktu bądź wersją formalizmu sprawiającej wrażenie, że jest to stanowisko jałowe i wręcz absurdalne. Chcę podkreślić użyteczność obu stanowisk, gdyż pozwalają one na ukazanie ciekawych aspektów problemów w dowodach architektonicznych, na różnych etapach projektowania i wyodrębnienie różnych diagramów.

Słowa kluczowe: architektoniczne diagramy, intuicja i dedukcja, koncepcje filozoficzne, wiedza, rozumowanie, dowody architektoniczne.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0627-3061
Intuition and deduction in the process of explaining the correctness of proof in architectural diagrams.

Creating diagrams is an occasion for a sophisticated analysis of notions and exploring their meaning. It is also a form of direct contact with psychological phenomena and juxtaposing intuition and deduction as sources of cognition. Analysis of the development of philosophical stances can present the process of a departure from the classical view that holds that this argumentation can have a purely formal character (while the role of intuition is significantly reduced). The by-product shall be an explanation of often encountered simplifications associated with understanding both positions associated with their extreme versions: the intuitive relict or the version of formalism that produces an impression of being a sterile and even absurd argument. I argue in favor of the utility of both positions, as they can present interesting aspects of certain problems in architectural proofs at different stages of design, and used to distinguish different diagrams.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.B-03
Keywords: architectural diagrams, intuition and deduction, philosophical concepts, knowledge, reasoning, architectural evidence.

Paweł Szumielewicz I SSC ARCHITEKCI, Poland

Budynek żłobka jako tło o zmiennym wypełnieniu w adaptacji do aktualnych potrzeb. Jednostki importujące i oddziałujące na siebie.

Steve Jobs powiedział, iż przyszłości nie należy szukać w oficjalnych i głównych nurtach rozwoju myśli technicznej lecz w niszowych projektach, rozwiązaniach eksperymentalnych będących poza tzw. „mainstreamem”. W zakamarkach i wydających się na pierwszy rzut oka absurdach oraz niedorzecznościach. Czy chęć udowodnienia, iż niemożliwe jednak jest w naszym zasięgu pozwoli na zmianę uwarunkowań projektowych i zmieni kierunek myśli kreatywnych w celu zaspakajania oczekiwań użytkowników i inwestorów. Celem niniejszego opracowania jest zwrócenie uwagi na konieczność zmiany odbioru i wyobrażenia, w powszechnej świadomości, budynku żłobka jako wydzielonej przestrzeń ograniczonej przegrodami stałymi, w której zachodzą typowe procesy o charakterze cyklicznym oraz działania dydaktyczne w liniowych schematach.

Słowa kluczowe: zmiana, działania dydaktyczne, przyszłość, budynek żłobka.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4049-9905
A nursery building as a space with variable filling in adaptation to current needs. Importing and interacting units.

Steve Jobs said that future should not be sought in official and main trends in the development of technical thought but in niche projects, experimental solutions that are not a part of „mainstream”; in ideas that are not obvious and seem absurd or illogical at first glance. Do the wish to prove that the impossible is within our reach let the design conditions change and adjust the direction of creative thinking so that they meet the expectations of clients and inverstors. The purpose of this paper is to attract attention to the necessity of changing the way nursery buildings are perceived and imagined – as space limited by permanent architectural barriers in which typical processes of cyclical character and didactic activities in linear schemes occur.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.B-04
Keywords: change, didactic activities, future, nursery building.

Robert Barełkowski I West Pomeranian University of Technology, Szczecin, Poland

Rozdzieranie przestrzeni. Partycypacyjna odpowiedzialność czy partycypacyjna prywata.

Partycypacja w planowaniu przestrzennym ma specyficzne korzenie utkwione w ideologii, która w przeszłości odpowiadała za nieludzkie działania i społeczne manipulacje wielkiej skali. Artykuł ten jest rozrachunkiem z partycypacją, spisanym w kontekście ponad dwudziestu lat doświadczeń w aktywnym wprowadzaniu technik partycypacyjnych do różnych procedur planistycznych. Pierwotne założenia o uczynieniu planowania przestrzennego sprawą ważną dla lokalnych społeczności musiały zderzyć się z rzeczywistością zarówno determinowaną przez władzę, jak i przez indywidualne i zbiorowe interesy. Podjęta tu próba reorientacji paradygmatu partycypacji społecznej ma na celu zachowanie wielu jej pozytywnych cech.

Słowa kluczowe: spatial planning, projektowanie urbanistyczne, partycypacja społeczna, procedury planistyczne, aktywizm.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2375-4257
Tearing the space apart. Responsible participation or self-serving participation.

Participation in spatial planning has specific origins rooted in the ideology that in the past was responsible for inhuman actions and large-scale social manipulations. This article is an account of participation, written in the context of over twenty years of experience in actively introducing participatory techniques into various planning procedures. The original assumptions about making spatial planning a matter of importance to local communities had to collide with the reality determined both by the authorities and by individual and collective interests. The attempt to reorient the paradigm of social participation is aimed at preserving many of its positive features.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.C-01
Keywords: spatial planning, urban design, social participation, planning procedures, activism.

Marek Czyński I West Pomeranian University of Technology, Szczecin, Poland

Antropologia ulicy – kultura mobilności.

Antropologia ulicy jest antropologią życia miejskiego. Dawna ulica była miejscem kontaktów społecznych i na równi z jej architekturą stanowiła element tożsamości kulturowej mieszkań-ców. Odzwierciedla ich kapitał społeczny, kulturowy i ekonomiczny. Politykę przestrzenną miast zdominowała problematyka mobilności i komunikacyjnej dostępności terenów. Współczesna ulica stała się – „przestrzenią przepływów”. Przywrócenie jej pierwotnej roli wymaga bardziej zrównoważonego podejścia do kulturowych uwarunkowań jakości życia w mieście. Przedstawiono listę cech identyfikujących wzorce mobilności współczesnych ulic.

Słowa kluczowe: antropologia ulicy, wzory i wzorce kulturowe, mobilność przestrzenna.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1541-3620
Street anthropology – a culture of mobility.

The street anthropology is identical with the anthropology of urban life. In the past, a street was a place to socialize and, on equal footing with its architecture, it was part of the cultural identity of its inhabitants. The street reflects residents’ social, cultural, and economic capital. Over time, mobility and communication accessibility have dominated the urban spatial policy. The contemporary street has become a "space of flows". The restoration of its original role requires a more balanced approach to cultural factors that determine the quality of life in a city. The article discusses characteristic features that determine patterns of mobility in modern streets.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.C-02
Keywords: street anthropology, cultural patterns and designs, spatial mobility.

Piotr Fiuk I West Pomeranian University of Technology, Szczecin, Poland

Integracja współczesnej architektury ze środowiskiem przyrodniczym i kulturowym (akweny w zespołach portowych: Hafen City w Hamburgu i Łasztownia w Szczecinie).

Unikalne położenie na obszarach poprzemysłowych, sąsiadujących z centrami współczesnych miast, graniczących z terenami krajobrazu naturalnego, posiadających dostęp do akwenów wodnych, stanowi rozległą skalę wymagań infrastrukturalnych i inwestycyjnych; otwiera perspektywy dla kształtowania wyjątkowych struktur przestrzennych, dostosowywanych do istniejących uwarunkowań. Kontekst przyrodniczy, historyczne i współczesne zabudowania portowo-stoczniowe, walory krajobrazowe terenów nadwodnych – stanowią unikalne uwarunkowania, których wykorzystanie przy współczesnej zabudowie i zagospodarowaniu rozległych terenów portowo-stoczniowych wpływa na rozwiązania funkcjonalne, urbanistyczno-architektoniczne.

Słowa kluczowe: architektura nadwodna, środowisko naturalne i kulturowe.

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8751-4378
Integration of contemporary architecture with natural and cultural environment (water reservoirs in harbour complexes: Hafen City Hamburg and Łasztownia in Szczecin).

The unique location in post-industrial areas neighboring with the centers of modern cities, bordering with natural landscape areas, and having access to water reservoirs constitutes an extensive scale of infrastructural and investment requirements; it opens up perspectives for shaping unique spatial structures adjusted to the existing conditions. The natural context, historical and contemporary harbor and shipyard buildings, and landscape values of the waterside areas – these all comprise the exclusive conditions that, in the contemporary development and management of substantial harbor and shipyard areas, influence the functional, urban, and architectural solutions.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.C-03
Keywords: street anthropology, cultural patterns and designs, spatial mobility.

Olga Gazińska I West Pomeranian University of Technology, Szczecin, Poland

Rozwiązania smart city w projekcie strategicznym Södra Munksjön w Jönköping w Szwecji.

Artykuł przedstawia analizę projektu Södra Munksjön pod kątem rozwiązań wpisujących się w ideę smart city. Projekt jest realizowany w szwedzkim mieście Jönköping, które znalazło się na listach rankingowych European Smart Cities dla średniej wielkości miast UE, zajmując wysokie pozycje. Zarówno projekt jak i strategia rozwoju gminy nie odnoszą się bezpośrednio do smart city. Pomimo to w przypadku projektu rozwiązania zrównoważone są tożsame z rozwiązaniami smart.

Słowa kluczowe: smart city, miasto inteligentne, zrównoważony rozwój.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1491-3073
Smart city solutions in Södra Munksjön Project in Jönköping Sweden.

The paper presents analysis of Södra Munksjön project in terms of smart solutions. It was created for Swedish city Jönköping. Jönköping was highly placed in European Smart Cities rankings for medium-sized cities in EU. Both the project and development strategy of Jönköping commune do not mention smart solutions or smart city as a development strategy. Despite this, in the case of a project, sustainable solutions are identical to smart solutions

DOI: 10.21005/pif.2021.45.C-04
Keywords: smart city, sustainable development.

Krystyna Guranowska-Gruszecka I Politechnika Warszawska, Poland

Sytuacja planowania urbanistycznego w Polsce.

Przedmiotem artykułu jest stan obecny polskiego systemu planowania przestrzennego i możliwości jego pozytywnej zmiany. Przykłady ilustrujące system autorka zaczerpnęła z własnych bogatych doświadczeń planistycznych, zwłaszcza z Warszawy będącej głównym polem badawczym. Omówienie systemu planowania rozpoczęto od statystyki wykonanych planów w Warszawie, zakresu partycypacji społecznej i analiz przedprojektowych. Następnie skupiono się na współczesnych trendach: różnorodności funkcjonalnej i własności terenów i budynków, nurcie Europejskim Zielony Ład, nad koniecznością zasad zarządzania w planowaniu i realizacjach urbanistycznych. Podstawową metodą badawczą było porównywanie osiągnięć elementów rozwoju miast w Polsce z podobnymi w krajach Europy Zachodniej. W wyniku przedstawiono podsumowanie końcowe będące autorskim, oryginalnym rodzajem wskazań naprawczych dla funkcjonowania systemu planowania przestrzennego w Polsce.

Słowa kluczowe: urbanistyka, planowanie przestrzenne, ekonomia planowania, lobby developersko-prawne.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2901-8936
Urban planning situation in Poland.

The subject of the article relates to the current state of affairs of spatial planning system in force in Poland and the possibility to introduce positive changes to it. The author adopted the examples with which she attempts to illustrate the system from her own extensive experience in urban planning, especially in Warsaw, which was assumed as the main research field. In the article, the discussion on the abovementioned planning system starts with the statistics of urban plans made in Warsaw, the scope of social participation and analyzes conducted prior to projects. Then, focus was placed on contemporary trends: functional diversity, land and building ownership, the European Green Deal trend, as well as the necessity for management principles in urban planning and project implementations. The basic assumed research method was to compare the achievements of urban development elements in Poland with similar ones located in countries of Western Europe. In the conclusions, the final summary is presented. It consists in the author’s own recommendations for corrective action for functioning of the spatial planning system in Poland.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.C-05
Keywords: urban planning, spatial planning, planning economics, developer and legal lobby.

Iryna O. Merylova, Oleksandr A. Rechyts I Prydniprovs’ka State Academy of Civil Engineering and Architecture, Dnipro, Ukraine

Perspektywy rozwoju przestrzeni publicznej w historycznej części miasta Dnipro na Ukrainie.

W artykule omówione są metody rekonstrukcji historycznej przestrzeni miejskiej przemysłowego miasta Dnipro w umowach kształtowania się gospodarki postindustrialnej, wzmocnienie procesów globalizacji i digitalizacji życia społecznego obywateli,przeanalizowane są etapy formowania i rozwoju historycznego centrum miasta ,zidentyfikowane są współczesne problemy rozpatrywanego

Słowa kluczowe: przebudowa, refunkcjonalizacja, procesy globalizacji, przestrzeń miejska, rekreacja, postindustrialne miasto.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2019-0780 https://orcid.org/0000-0003-3105-7942
Perspectives of the public space development in the historical part of Dnipro, Ukraine.

The article discusses the methods for reconstructing historical urban space of the industrial city of Dnipro in a post-industrial economy, strengthening globalization and digitalization processes of the social life of citizens, analyzing development milestones of the historical city center, identifying modern problems of the area under consideration and providing the ways to solve them as a conceptual project proposal.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.C-06
Keywords: reconstruction, re-functionalization, globalization processes, urban space, recreation, post-industrial city.

Piotr Pecenik I Highway & Traffic Studies Ltd, London, England

Planowanie przestrzenne we Francji od renesansu do dnia dzisiejszego. Wybrane aspekty.

Przedmiotem artykułu są wybrane aspekty planowania przestrzennego we Fracji na przestrzeni ostatnich 500 lat. Syntetycznie przedstawione będą elementy funkcjonowania obecnego prawa o planowaniu urbanistycznym w tym kraju. Artykuł przestawia rozwój prawa o planowaniu przestrzennym na przestrzeni wieków oraz obecnie. Opisuje ramowe dokumenty w planowaniu przestrzennym we Francji, podsumowanie planowania przestrzennego, opisuje proces partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym, oraz wnioski końcowe.

Słowa kluczowe: ekonomia planowania, humanizacja procesów planowania przestrzennego, urbanistyka.

ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3124-7260
Spatial planning in France from the renaissance to the present day. Selected aspects.

The subject of the present article is a selection of aspects of urban planning in France over the last 500 years. The paper presents a synthesis of elements that constitute the functioning of the urban planning law in force in this country. The article presents the evolution of urban planning law over the centuries and today. It describes the documents that create the framework for urban planning in France, a summary of urban planning, describes the process of public participation in urban planning, which are followed by a conclusions

DOI: 10.21005/pif.2021.45.C-07
Keywords: humanization of spatial planning processes, planning economics, urban planning.

Viktor O. Yatsenko I Kiev National University of Construction and Architecture, Ukraine

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6054-729X
Tourist-recreational potential of the affected of metropolises of Ukrane zone.

It considers the prerequisites for developing a methodology in order to create touristic recreational complexes based on resource capacities of local settlement systems (territorial communities) in Ukraine. Attention is given to the situation in the industry and its prospective capabilities to play a principal role in economic development of a number of territorial communities. It outlines a number of principles that need to be used when considering the process in the urban planning activities. It also provides a specific example of a strategic program of local system development with the touristic and recreational component as its basis. The research materials analyze the current state of affairs of urban planning activities in Ukraine, in particular, peculiarities of regional planning, using three largest cities and their suburbs as case studies. A number of negative trends have been discovered in the relations between the city and suburban area, that need to be resolved during the subsequent stages of designing to take into account the changes in the management system – decentralization and development of territorial communities that will be interacting with the city on systemic positions.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.C-08
Keywords: agglomeration, big city, settlement system, urban planning activities, territorial community, local settlement system, touristic and recreational activities.

Wiesława Gadomska I Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Poland

Na nowojorskich wyspach – nowe zjawiska w przestrzeni i krajobrazie miasta.

Artykuł prezentuje zjawisko powstawania i rozwoju nowych parków miejskich zlokalizowanych na wyspach położonych satelitarnie w stosunku do nowojorskiego Manhattanu. Konsekwencje zjawiska w podstawowym wymiarze dotyczą poprawy bilansu terenów urządzonej zieleni w mieście oraz rozwoju atrakcyjnej przestrzeni publicznej o zróżnicowanym programie użytkowym i wysokim poziomie rozwiązań projektowych. W wymiarze krajobrazowym dochodzi natomiast do zbudowania interesujących relacji widokowych w zakresie odbioru unikatowej sylwety miasta, w szczególności panoramy Manhattanu.

Słowa kluczowe: krajobraz, miasto, wyspa, park miejski, kultura zagęszczenia, uwarunkowania kulturowe, uwarunkowania środowiskowe.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0456-4837
Parks on new york islands – a new component in the urban space and cityscape parki.

This article raises the issue of setting up and developing urban parks on islands which are situated around New York’s borough of Manhattan. Among the principal consequences are an improved balance of developed green spaces in the city and the emergence of attractive public places with a variety of functions and high-quality design solutions. As for the urban landscape, interesting relations are created with respect to views of the unique silhouette of the city, and in particular of Manhattan.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.D-01
Keywords: landscape, city, island, urban park, culture of density, cultural conditions, environmental conditions.

Kamila Lucyna Boguszewska I Lublin University of Technology, Poland

Dla zabaw ludu i przyozdobienia miasta feliksa Łodzia Bieczyńskiego w kontekście XIX-wecznej industrializacji Lublina.

Wiek XIX przyniósł kluczowe zmiany w sposobie kształtowania przestrzeni miast i ich terenów zieleni. Jedną z kluczowych decyzji implikującą proces industrializacji, a tym samym rozwój Lublina, była decyzja dotycząca lokalizacji przebiegu Linii Kolei Nadwiślańskiej oraz miejsca posadowienia budynku dworca na Przedmieściu Piaski. Przeciwwagę do tego procesu stanowić miały nowo powstające tereny zieleni publicznej. Celem artykułu jest analiza porównawcza lubelskich parków w kontekście prądów sztuki ogrodowej i realizacji ogrodów publicznych w Europie.

Słowa kluczowe: Feliks Bieczyński, park ludowy, Lublin.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1513-2490
Parks for the entertainment of the people and the adornment of the city by Felix Łodzia Bieczyński in the context of the 19th century industrialisation of the city of Lublin.

The 19th century brought key changes in the way cities and their green areas were shaped. One of the key decisions implicating the process of industrialisation, and thus the development of Lublin, was the determination of the location of the Vistula River Railroad Line and the railway station building in Przedmieście Piaski. This process was to be counterbalanced by the newly created public green areas. The aim of the article is a comparative analysis of Lublin's parks in the context of the trends in garden art and realisations of public parks in Europe.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.E-01
Keywords: Feliks Bieczyński, People’s Park, Lublin.

Paula Jeziorna I Politechnika Wrocławska, Poland

Zamorscy – sztuka w przestrzeni publicznej autorstwa rodziny artystów.

Podstawowy problem badawczy opracowania to próba przedstawienia rodziny Anny, Ryszarda i Jana Zamorskich jako współczesnych twórców związanych z Wrocławiem poprzez realizacje obiektów artystycznych w publicznej przestrzeni miasta. Choć ich twórczość wykracza poza obiekty plenerowe, to dzięki ogólnodostępności i powszechności przestrzeni w jakiej zlokalizowane są ich dzieła, na stałe wpisali się w świadomość mieszkańców i historię miasta. Praca ukazuje odmienne spojrzenie na działalność twórców, gdzie punkt odniesienia stanowi miejsce ekspozycji obiektów artystycznych, nie zaś ich temat, skala, materiał wykonania czy ogół dorobku twórczego Zamorskich.

Słowa kluczowe: obiekt artystyczny, przestrzeń publiczna, rzeźba plenerowa, sztuka, Zamorscy.

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5792-8537
Zamorscy – art in public space by the family of artists.

The main research problem of the study is an attempt to present the family of Anna, Ryszard and Jan Zamorscy as contemporary artists associated with Wrocław through the implementation of artistic objects in the public space of the city. Although their work goes beyond outdoor facilities, thanks to the openness and universality of the space in which their works are located, they have become a permanent part of the inhabitants' awareness and the history of the city. The work shows a different view of the artists' activity, where the point of reference is the place of exhibition of artistic objects, and not their subject, scale, material of execution or the entire creative output of the Zamorscy family.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.E-02
Keywords: art, art object, outdoor sculpture, public space, Zamorscy.

Agnieszka Lamprecht I West Pomeranian University of Technology, Szczecin, Poland

Między historyzmem a modernizmem – szczecińska architektura willowa Adolfa Thesmachera.

Dynamiczny rozwój architektury rezydencjonalnej w Szczecinie, który rozpoczął się pod koniec XIX wieku, wkroczył na nowy etap na początku XX wieku. Jego kształt był kształtowany przez zmiany polityczne, gospodarcze i społeczne. Nowe prądy estetyczne, zapowiadające nadchodzącą nową erę, również miały znaczenie. Jednym z najważniejszych architektów aktywnych w Szczecinie w tym czasie był Adolf Thesmacher. Analiza jego osiągnięć w dziedzinie architektury willowej w Szczecinie może dostarczyć cennych wniosków na temat kształtowania współczesnej architektury lokalnej.

Słowa kluczowe: Adolf Thesmacher, zabudowa willowa, architektura, Szczecin.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2488-5662
Between historicism and modernism – villa architecture of Adolf Thesmacher in Szczecin.

The dynamic development of residential architecture in Szczecin, which began at the end of the nineteenth century, entered a new stage at the beginning of the twentieth century. Its shape was influenced by political, economic, and social changes. New aesthetic currents, heralding the coming new era, were also significant. One of the most important architects active in Szczecin during this time was Adolf Thesmacher. An analysis of his achievements in the field of villa architecture in Szczecin can provide valuable insights into the shaping of contemporary local architecture.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.E-03
Keywords: Adolf Thesmacher, residential buildings, architecture, Szczecin.

Mariia Veres I Kyiv National University of Construction and Architecture, Kyiv, Ukraine

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3119-7905
Planning features of small ukrainian school spaces between XIX–XX centuries.

This article analyzes the planning features of small school spaces in various regions of Ukraine between the XIX and XX centuries. It identifies the main architectural decisions influenced by typical residential architecture that manifested in school construction. Using Ukraine as a case study, the article traces numerous stylistic and planning influences from folk architecture and architects from different regions, evident in the construction of rural schools.

DOI: 10.21005/pif.2021.45.E-04
Keywords: folk architecture, facades, structures, materials, spatial composition, typology, history.